Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Blaðsíða 94

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
jag ville in i denna tysta gáta,
jag ville öppna detta tunga slutna
och leva med som van i hans förflutna.
ill. Þetta er biblíusaga, er gerist á fimm
dægrum fyrir krossfestinguna og segir ekki
einu sinni frá meistaranum sjálfum, heldur
hinum fordæmda postula hans, Júdasi Is-
kariot, og segir hann frá í fyrstu persónu.
Bókin er rúmlega 100 blaðsíður í fremur
smáu broti, en mjög vönduð og smekkleg
að frágangi, eins og bækur bókaflokksins
eru allar. Stíll sögunnar er mjög hnitmiðað-
ur og fellur vel að efninu. Setningar eru yf-
irleitt stuttar, en inntaksmiklar. Styrkur
frásagnarinnar fólginn í því, að hún er
hvergi teygð á langinn í því skyni að auka
flatarmál verksins. Þess vegna er enginn
kafli siigunnar leiðinlegur að lesa, en hún
krefst gaumgæfilegs, vakandi lesturs án
flausturs, og endurlestur mun hún þola.
Sumir kunna ef til vill að ímynda sér, að
sú saga sé ekki viðburðarík, sem segir ein-
ungis frá fimm dægrum af ævi hins synd-
uga Júdasar, en vegna atburða þeirra fimm
dægra hefur hann verið fordæmdur af öll-
um kristnum mönnum í 1900 ár. Þannig
hefur sagan búið að minningu hans og af-
hent hana kynslóðunum, sem á eftir komu.
En þar sem verki sagnfræðingsins lýkur,
hefst skáldið handa. Verksvið þess er að
leita atburðanna, sem sagnfræðingurinn
gleymdi eða skeytti ekki um, varpa skiln-
ingsljósi á alla ævi sögupersónunnar, bar-
áttu hennar og kjör, ráða gátu örlaga henn-
ar. Að sjálfsögðu fær skáldverk ekki hrund-
ið dómi sögunnar, en það getur opnað leið
til skilnings, og að skilja er að fyrirgefa.
Það mun hafa vakað fyrir höfundi að létta
hinni eilífu fordæmingu af herðum eins
þeirra manna fortíðarinnar, sem harðastan
dóm liafa orðið að þola. Sönnun þess eru
einkunnarorð þau, er hann hefur valið sög-
unni, en það er þessi vísa eftir Custaf Fröd-
ing:
Han var sá skygg, sá tyst, sá ödsligt ensam,
min sjál blev vek, jag kánde lust at gráta,
som var hans gömda sorg för oss gemensam,
Ég þykist vita, að ekki verði allir sam-
rnála um réttmæti hins nýja skilnings og
viðhorfs til Júdasar, sem í sögunni birtist,
en ég held, að öllum kristnum mönnum sé
hollt að kynnast því.
Kristján Bender hefur sent frá sér fyrstu
skáldsögu sína. Áður hafa birzt eftir hann
tvö smásagnasiifn. Ilann hefur valið sér að
byrjendaverki viðfangsefni, sem ekki er
stórt, en mjög erfitt og vandasamt, m. a. fyr-
ir þá sök hve fjarlægt það er bæði í tíma
og rúmi. Þetta vandasama verk hefur tekizt
vel. Það er unnið af smekkvísi og vand-
virkni og sannar, svo að ekki verður um
villzt, að höfundur kann til verka. Þess
vegna er ekki óeðlilegt, að lionum sé óskað
til hamingju með árangur fyrstu tilraunar,
og ekki ósanngjarnt, að mikils verði af hon-
um vænzt á rithöfundarbraut.
Í.B.
Hermann Pálsson:
Söngvar frá Suðureyjum
Bókaútgáfan Norðri.
Akureyri 1955.
SUÐUREYjAit og ísland áttu fyrir eina tíð
mikla sögu saman. Það var á landnáms-
og söguöld Islendinga. Frá Suðureyjum
komu margir göfugir landnámsmenn, sumir
þaðan kynjaðir, aðrir af norrænum ættum,
sem höfðu tekið sér bólfestu í eyjunum um
lengri eða skemmri tíma. Meðal þeirra voru
menn eins og Helgi magri, Orlygur gamli,
Iíelgi bjóla, Jörundur kristni, Auður djúp-
úðga, Ketill fíflski. Með þessum mönnum
og mörgum fleiri bárust hingað til lands
þegar í dögun sögu vorrar kristin áhrif og
keltnesk menning, er samlagaðist smám
84