Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Page 99

UMSAGNIR UM BÆKUR
með hrimi.
Þá varð heiðarljóðið með
[klakastuðlum
og éljarími.
Heiðin fær að kenna á harðneskju náttúr-
unnar:
Skafl kom í heiðarfangið,
og henni varð þungt
um andardráttinn.
I þessu Ijóði er orðtökum haglega beitt:
„bitur stormur blés í svellakaunin" og „byl-
urinn drap í skörðin".
En þessi lýsing á náttúru í vor- og vetrar-
ham á sér mannlífshliðstæðu. Saman við
vorlýsinguna fellur frásögnin af drengnum,
sem lék sér við heiðarbæinn „í ljúfrar móð-
ur skjóli“. Og það gerist jafnsnemma, að
drengurinn fer og vorið hættir að koma í
bæinn:
Þú getur horit á,
hvernig landið dó þar,
horft á veðrað lík
draums
þess manns,
sem bjó þar.
Þetla er eitt bezta kvæði bókarinnar og jafn-
framt persónulegast, enda mun það sprottið
upp úr persónulegri lífsreynslu skáldsins,
cn ekki hafa aðrir lekið þetta efni næriærn-
ari tökum án þess að það yrði væmið.
Eitt ánægjulegasta við ljóð Þorgeirs er
glettnin, hin góðlátlega kímni, sem er að
verða alltof fágæt hjá hinum yngri ljóða-
smiðum vorum. Ég bendi á Brúðkaups-
kvœði, Guð skapaði mann, Ádráttur, Við
dyrnar beið vaka og þó framar öllu Ojan í
milli, þar sem lífsferð mannsins er haglega
líkt við lestarferð:
Ef lífið á engan lausan hest,
það lætur þig ofan í milli.
Og úr verður skemmtileg og raunsönn lífs-
heimspeki. Formið er auk þess svo haglega
gert, að við finnum hvemig ferðalangurinn
hossast og heldur sér í klakkinn.
Þá er komið að því, sem er athyglisverð-
ast við þessi Ijóð: formið. Séu yrkisefnin
tekin nýjum tökum, jafnframt því sem þau
eiga sér rætur í íslenzkri ljóðhefð, má þó
miklu fremur segja slíkt um formið. Ljóðin
em mjög laust bundin. Skipting í erindi er
yfirleitt mjög óregluleg, og lengd ljóðlína
fer eftir því sem hentar hverju sinni en ekki
fyrir fram settum reglum. Ljóðstöfum er
víðast haldið, en það leiðir af forminu að
öðru leyti -— lengd ljóðlína og vísnaskipt-
ingu —, að notkun þeirra er ekki eins reglu-
bundin og yfirleitt hefur tíðkazt í íslenzkri
ljóðagerð. Stuðlar standa mjög oft sjálf-
stæðir án þess að þeim fylgi höfuðstafur.
f stað þess em stuðlamir oft — máski oftast
— notaðir til áberzlu og taka þá gjarnan
hver við af öðmm, t. d. í ljóðinu Lækjar-
spjaU:
En áfram hann rennur,
því ilmbrekkan togar
og tekur hug hans allan.
Hér stuðla saman sérhljóðin í upphafi orð-
anna áfram og ilmbrekkan, og síðan taka
við t-in í togar og tekur. Aherzlan í togar
verður og enn meiri við það, að það orð
rímar á móti logar. Ennþá liaglegri er notk-
11n stuðla í Ijóðinu Á íslenzkri heiði. Dæmi:
Þama örlaði á spori
óljós slóð,
slitróttur troðningur,
tæpur þræðingur
þröngur skomingur,
skrykkjótt fjárgata.
Hér taka stuðlarnir við hver af öðmm og
þræða eða skásneiða ljóðið eins og maður,
sem gengur hlykkjótta fjárgötu eða stekk-
89