Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Blaðsíða 27

AMEllISKIR ENDURFUNDIR
þar sein ekki var annars kostur en
skvetta leysíngarvatni á bragðlauk-
ana. Ekki efast ég þó um að hin amer-
íska ísvatnsaðferð sé hollari en taka
til við að keyra ofan í sig allar tíu
víntegundirnar sem evrópskum við-
hafnarmálsverði fylgja, að aperitífn-
um (,,matlystaraukanum“) ógleymd-
um.
1 háskólum og öðrum menníngar-
stofnunum þar sem ég var gestur víðs-
vegar um Bandaríkin, var venjulega
skotið á viðræðufundi þegar menn
höfðu verið kyntir persónulega. Þá
átti aðkomumaðurinn að ávarpa hóp-
inn sem slíkan með stuttri ræðu, síðan
lögðu menn fyrir hann margvíslegar
spurningar, hver eftir sínu höfði, til
að forvitnast um skoðanir hans og
þekkíngu, og fá hann til að tjá sig um
þau efni sem hverjum einum þótti
mestu máli skifta. Oft voru spurníng-
arnar þannig að til hefði þurft meir-
en í meðallagi góða alfræðiorðabók
að svara þeim, en ævinlega reyndust
menn jafn ljúfir og afsakandi þó fá-
fræði þess sem spurður var væri mikil
og svör hans eftir því. Stundum gátu
slíkir umræðufundir dregist frammá
nótt.
Venjulega hlaut gesturinn meiri
vitneskju um amerískan hugsunarhátt
af ýmsum þeim spurníngum sem fvrir
hann voru lagðar en þeim fróðleik
svaraði er menn hlutu af honum í
móti. Mér þótti mjög merkilegt hve
oft ég var spurður hver væri orsök
þess að ameríkumenn væru lítt virtir
erlendis, menn nörruðust að þeim og
hrakyrtu þá. Það er von að ameríku-
mönnum sárni, að þær þjóðir, t. d. í
Evrópu, sem aldrei þreytast á að
sníkja útúr þeim fé að gjöf eða láni,
skuli síðan nota sérhvert tækifæri sem
gefst til að sproksetja þá.
Oft var ég spurður um það, bæði af
konum og körlum, hvort ég teldi ekki
að ameríkumenn væru sjálfsagðir
leiðtogar þeirra þjóða, sem þeir kalla
frjálsar, það er að segja þeirra sem
ekki eru undir einhverskonar sósíal-
istastjórn eða konnnúnista. Aldrei.
varð ég þó var við að spyrjendur
fyrtust við eða misskildu ef ég svaraði
því til að smáþjóðir kærðu sig ekki
um sérstaka forustu af hálfu stór-
velda. Forustu hlytu þær þjóðir einar
að hafa, sem gæfu gott eftirdæmi í
því að skipa málum til hagsbóta fyrir
sérhvern þjóðareinstaklíng, tildæmis
með því að útrýma fátækt, réttleysi og
fáfræði. Ég kvað mér ekki launúng á
því, að ég teldi skandinavísku löndin
liafa forustu á undan Ameríku í þesSu
efni: land einsog t. d. Svíþjóð væri
miklu nær því að hafa útrýmt fátækt
en Ameríka. í annan stað vildi ég
halda fram þeirri skoðun að eingin
þjóð gæti haft forustu í heiminum
nema hún bæri ægishjálm yfir aðrar
þjóðir í andlegum og menníngarleg-
um afrekum. Smáþjóðir mundu aldrei
viðurkenna herveldi af neinu tagi sem
forustuþjóð, slíkt væri að virða hnefa-
217