Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Side 67

ÞORF GREINARGERÐ
ílf og Petrov,“ segir ítalskur höfund-
ur. „Hafi bókmenntir verið til í
Sovétríkjunum, þá hefur það ekki
verið nema til 1934“, segir miðlungs-
gagnrýnandi franskur.
„Sovézkar sögur eru yfirborðs-
kenndar og falskar, og þær hafa að-
eins einn tilgang: að gylla sovézkar
hetjur,“ segir bandarískur blaðamað-
ur.
Rétt er það að rit Babels komu ekki
út í tvo áratugi, og útgáfur á ljóðum
Bagritskís eða háðssögum ílfs og
Petrovs voru fáar og í fárra höndum.
Ef ítalinn sem var að kvarta yfir
þessu, hefði litið á tímarit okkar og
blöð, hefði hann getað séð að við
kvörtuðum um þetta á undan honum.
Þetta eru ein þau mistök sem ekki
geta endurtekið sig eftir 20. flokks-
þingið. Það er heimskulegt og óheið-
arlegt að kenna sovézku samfélagi
um slík mistök; þau koma af tillits-
leysi til þeirra höfuðatriða sem það
þjóðíélag byggist á. Þrátt fyrir allan
sinn einstaklingsmismun voru Babel,
Bagritskí, Ilf og Petrov sovézkir rit-
höfundar í innsta eðli sínu og reistu
rit sín á áhrifum frá sovézku fólki.
Orlög Babels voru sorgleg; lítilfjör-
legir menn rægðu hann og eyðilögðu.
Rit hans munu koma fljótlega út á
nýjan leik, og hver sem les þau mun
finna hversu nátengdur þessi rithöf-
undur var sovézkri lífsskoðun; það
e- ekki rétt að setja hann upp sem
andstæðu annarra sovézkra höfunda.
Það er ekki satt að sovézkar bók-
menntir hafi lifað fjörlegu lífi til
1934 og dáið út síðan. Verkum rit-
höfunda verður ekki skipt í stutt
tímabil. Hinir meiri háttar sovézku
rithöfundar hafa skrifað bækur bæði
fyrir og eftir 1934, og nægir það að
nefna nöfn eins og Aleksej Tolstoj,
Sjolokov, Prisjvín, Fadejev, Babel,
Fedín, Tynjanov, Leonov, Paústovskí
og Katajev. Ég hygg að hvorki í
frönskum bókmenntum, brezkum né
bandarískum hafi heimsstyrjöldin
síðari endurspeglazt svo djúpt og
mannlega. Bækur eftir Panovu, Ne-
krasov, Grossman, Kazakevits og Bek
hafa verið þýddar á tugi tungumála,
og við fjölmörg tækifæri hef ég heyrt
hin hlýlegustu og hjartanlegustu um-
mæli um þessar bækur af munni út-
lendra lesenda.
Ekki hafa allir sovézkir höfundar
„gyllt hetjur sínar“. Og um lélegar
sovézkar skáldsögur má segja að
sumir miðlungshöfundar sem voru
að reyna að fegra hetjur sínar, rýrðu
og þrengdu hugarheim sovétborgar-
ans í verkum sínum.
í ungu þjóðfélagi hlýtur ljóðlist
að ganga á undan sagnalist. Sovézk
ljóðlist, allt frá Majakovskí til Mar-
tynovs, frá Jesenín til Tvardovskís,
frá Pasernak til Zabolotskís, frá
Bagritskí til Smeljakovs, frá Kúpölu
til Tytsínu, frá Títsían Tibídze til
Sameds Vúrgúns, frá ísaakjan til
Markísj, hefur verið auðugri en Ijóð-
TÍMARIT máls oc mf.nnincar
257
17