Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Blaðsíða 79

ÞORF GREINARGERÐ
hefur sáð og hún hefur rétt til að
njóta uppskerunnar.
Niðurlag
Þessi grein má ef til vill virðast
samtíningsleg. Lesandinn spyr ef til
vill hvaða tengsl séu milli andsovézkr-
ar baráttu á Vesturlöndum og upp-
töku almennrar fræðsluskyldu í fram-
haldsskólum Sovétríkjanna, milli þess
sem ruglað hefur suma vinstrisinn-
aða vestræna menntamenn og okkar
eigin kreddutrúarmanna? Ég held að
öll þessi mál sem ég hef drepið á séu
hvert öðru skyld. Þau eru öll vanda-
mál líðandi stundar.
Orðum mínum beini ég til tveggja
ólíkra lesendahópa, sovézkra lesenda
og vestrænna menntamanna. Það má
verða sovézkum lesendum að gagni
að kanna ögn dýpra þau vandamál
sem snerta hann beinlínis, að líta enn
einu sinni til baka um farinn veg, að
skilja þýðingu sovézkrar menningar,
en vöxtur hennar kveikir vonir í sum-
um og æði í öðrum.
Ég held að vestrænir lesendur
muni hafa gott af að lesa bæði um
árangur og erfiðleika sovézkra bók-
mennta. Við getum talað frjálslega
um galla okkar af því að við höfum
rétt fyrir okkur í aðalatriðum, af því
að þrátt fyrir alla örðugleikana höf-
um við byggt upp mjög mannlega al-
þýðumenningu.
Það er tími til kominn að vestræn-
ir menntamenn varpi fyrir borð ein-
földuðum hugmyndum sínum um so-
vézkt samfélag, sem löngum hefur
verið lýst annaðhvert sem himnaríki.
eða helvíti. Við búum á jörðu niðri.
Við eigum við mikla örðugleika að
etja. En við erum glaðir yfir að hafa
verið hinir fyrstu til að þræða hina
nýju leið sem allt mannkynið á eftir
að fara.
Síðustu atburðir hafa valdið versn-
andi ástandi í alþjóðamálum og auk-
ið hugarangur margra vestrænna
menntamanna. Þeir verða að skilja
að vegurinn til sósíalisma er ekki
stráður rósum. Barátta fyrir framtíð-
inni er örðugt verk á tímum sem eru
fullir ofsalegra breytinga og andlegra
þjáninga. Það er ekkert þýlyndi í
þegnskapnum, hann er mikil dyggð.
Hann krefst sjálfstjórnar í samskipt-
um einstaklinga og í samskiptum ein-
staklinga og heildar. Slíka sjálfstjórn
heimtar skynsemi og samvizka og
skilningur á þörfinni að taka tillit til
fórna og vona fólks.
Heimur gróða og andlegrar stöðn-
unar verður ekki varinn, hvorki með
uppreisn einstaklings né yfirlýsingu
undiritaðri af hópi rithöfunda,
hversu göfug sem sú yfirlýsing kann
að vera. Maður getur verið með eða
móti sósí.disma, en það er ekki til
neitt „þriðja afl“ né þriðja leið né
þriðja tegund örlaga.
Fvrir rétturn fimmtíu árum, þegar
ég var milli tektar og tvítugs, kom ég
á minn fyrsta ólöglega fund með
269