Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Blaðsíða 59

ILJA EHRENBURG
Þörf greinargerð
Grein þessi birtist í Moskvublaðinu Literatúrnaja gazeta 9. og 12. febr. 1957,
og á ensku í sumarhefti tímaritsins Anglo-Soviet Journal sem gefiff er út í
Lundúnum. Enska þýðingin er ögn styttri, einkum að orðfæri, og er þessi
þýðing að mestu gerð eftir henni. — fiýð.
að er ekki neitt undarlegt við það
andsovézka og andkommúniska
móðursýkiskast sem sumir stjórn-
málamenn hafa fengið nú, né heldur
æðið sem gripið hefur sum blöðin.
Hitt er undarlegra hverja afstöðu
ýmsir vestrænir menningarleiðtogar
hafa tekið, sem verða þó varla taldir
stuðningsmenn auðvaldsins.
Ég á hér ekki við þá vestræna
menntamenn sem síðastliðinn áratug
hafa verið að reyna að standa eins og
hlutlausir, þegar þeir eiga að velja
milli auðvalds og sósíalisma. Hlut-
leysi getur verið réttlætanlegt í sum-
um ríkjum, meðan heimurinn skiptist
í andstæðar hernaðarblokkir. En hlut-
leysi hugar, hjarta eða samvizku er
ekki til og hefur aldrei verið.
Þegar ég segi að ég undrist afstöðu
sumra vestræna menntamanna, hef ég
í huga þá sem aftur og aftur hafa
haldið fram vantrú sinni á andlegt
hlutleysi og að þeir trúi ekki tilveru
neins „þriðja valds“milli auðvalds og
heims sósíalismans. Ég hirði ekki svo
mjög um að gagnrýna þá sem hafa
snúið baki ekki einungis við fyrri vin-
um sínum, heldur einnig við því sem
hafði hrifið þá áður, heldur vil ég
ræða við þá um það sem mestu skipt-
ir: örlög mannkyns og menningar. Ég
held ekki að síðustu atburðir, svo al-
varlegir sem þeir kunna að hafa ver-
ið, hafi valdið þeim þessum ruglingi.
Síðastliðið sumar þóttist ég verða var
við efasemdir og vaxandi óróleika,
þegar ég ræddi við vestræna mennta-
menn eða las vestræn blöð. Þegar við
fordæmdum mistök liðins tíma, tóku
sumir rithöfundar, vísindamenn og
listamenn að efast um hvaðeina í
sovézku samfélagi og sovézkri menn-
ingu.
Á þessum flækjulegu og torskildu
tímum verður hugsun mannsins að
249