Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Side 65

ÞORF GREINARGERÐ
ur hafa verið fullir áhuga á þjóSum
Vesturlanda. En ég hef ekki séð nein
merki „undirlægjuháttar“. ÞaS er so-
vézkum lesendum eSlilegt aS hrífast
af verkum Hemingways, Greenes,
Remarques, Caldwells o. s. frv., því
aS rit þeirra eru sannarlega þess
virSi. ÞaS er eftirtektarvert aS þessir
lesendur hafa orSiS enn hrifnari af
verkum ungra sovézkra höfunda, sem
kunna þó aS vera litil listaverk, en
taka til meSferSar vandamál dagsins.
ÞaS er ekki undarlegt þó aS leikhús-
gestir hér hrífist af leiktækni Théatre
Populaire National. (Meira aS segja
voru þaS ýmsir af eldri kynslóSinni
sem sáu þessar sýningar og minntust
verka eftir Meierhold, Vaktangov og
Tairov, sem á sínum tíma höfSu áhrif
á franska leiklist.) Ég heyrSi glóS-
heitar athugasemdir á sýningu Picas-
sos, en sömu athugasemdir má heyra
á sýningum þess listamanns í París,
Lundúnum og Rómaborg. Sumir mál-
ara okkar eru mjög hrifnir af list-
tækni Picassos og tala meS mikilli
virSingu um hina erfiSu braut list-
málarans. En þaS er ekki líklegt aS
neinn hafi fundiS hjá sér hvöt til aS
rjúka af staS til aS stæla Picasso.
Vitanlega er ýmislegt af honum aS
læra, eins og af öSrum miklum meist-
urum, en menn ættu ekki aS stæla
hann; verk hans bera greinileg merki
einstaklingssnilldar hans og þess
harmaheims sem hann lifir í.
Hverjar sem skoSanir þeirra Cald-
wells, Mauriacs, Moravia kunna aS
vera á kommúnisma, þá eru þeir
miklir rithöfundar og eru engir merk-
isberar auSvaldsheimsins. Hins veg-
ar stinga þeir á hinum skelfilegu kýl-
um hans. ÞaS er lángt síSan ég hef
lesiS listræna erlenda sögu eSa séS
góSa erlenda kvikmynd, þar sem ekki
hefur endurspeglazt hinn mikli harm-
leikur borgaralegs þjóSfélags. Þessar
sögur hafa ekki haft nein sérstök víg-
orS né siSferSileg sögulok. Allar bera
þær vitni þörfinni á nýjum sam-
skiptum milli manna og á nýju sam-
félagi.
Með vestrænum augum
MiSur góSviljaSir menn á Vestur-
löndum eru alltaf fúsir til aS dvelja
viS ólistrænar sögur. Þeir eru ófúsir
aS segja neitt um þann mikla skerf
sem sovézkir vísindamenn, rithöfund-
ar og listamenn hafa lagt til heims-
menningarinnar. Fyrir einu ári sagSi
Georges Duhamel aS fram til 1917
hefSi Rússland gefiS heiminum mikla
vísindamenn, rithöfunda og tónskáld,
en eftir aS þeir hefSu „litiS af vestr-
inu“, hefSi menning þeirra myrkv-
azt.
Rétt er þaS aS sovézkar bókmennt-
ir hafa ekki átt sér neinn Lev Tolstoj.
En þó aS margar af sögum Duhamels
séu skemmtilegar, er hann samt ekki
neinn Balzac eSa Stendhal. Frakkar
hafa ekki „litiS af vestrinu“. Þvert á
móti, þeir stara á þaS hugfangnir.
255