Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Page 17

ar til að halda ljóðinu uppi eða finna
því nýjan grundvöll. Sér til skjóls og
varnar í þessari veiku aðstöðu leita
sum skáldin í endurminningar
bernsku sinnar. skjótast undir bæjar-
vegginn heima, eða þau leita til nátt-
úrunnar, þenja út brjóstið í fjalla-
þeynum eða í fjörusandinum móti
hafgolunni, eða kalla fram úr fylgsn-
um hins innra einhver brotabrot af
sjálfum sér, einhverjar óljósar kennd-
ir til að verma sig við. Gagnvart um-
hverfinu standa þau að öðru leyti
fremur ráðþrota. Gagnrýni þeirra er
óákveðin, hikandi, óbeinskeytt. Helzt
kemur til að mynda skap í Jón Oskar
þegar hann tekur svari ljóðsins gagn-
vart skynsemi eða vísindum, en trú
sú er hann játar ljóðinu, og eflaust
er sönn, er þó fremur eins og tekin
að erfðum, drukkin í sig með móður-
mjólkinni, en staðfest með nýju valdi
yfir heiminum eða afli ljóðsins sjálfs.
Ljóð Baldurs eru í mjög óútsprungnu
formi, sterkur vísir, lengst gengið í
þá nýtízkuátt að læsa ljóðið í skríni
sem enginn hefur lykil að nema skáld-
ið sjálft. Jafnvel Ijóð Jóns Óskars
sem er þroskað skáld bera merki til-
rauna, eru leitandi í formi, sjaldnast
hiklaus og stílhrein. Böðvar er óráð-
inn, ungæðislegur, rétt að brjótast út
úr skurninni og ekki enn hægt að sjá
livaða ungi kemur úr egginu. Eins
eru þeir sem yrkja í hefðbundnum
stíl leitandi fyrir sér, sjaldnast fasta-
tök á efni eða formi né rammur alda-
íslenzk Ijóðagerð 1966
safi, eins og gleggst má finna ef bor-
ið er saman við ljóð Jóns Helgason-
ar. Hjá Matthíasi Johannessen er los-
aralegur bragur, lítill vilji til að
skyggnast undir yfirborð hlutanna.
Það er eins og skáldskapurinn sé að
meira eða minna leyti, jafnvel á
heimaslóðum, slitinn upp úr jarðvegi
sínum.
III
Ung skáld liafa komizt að þeirri
niðurstöðu að þau verði að tjá sig í
nýju formi eða réttara sagt, yrkja í
nýju formi. Það er ekki nema eðlilegt
og ekki nýtt í sögunni. Þó að ekki sé
farið lengra aftur í tímann en til
Fjölnismanna hefur hver kynslóð af
annarri lyft nýrri öldu í bókmennt-
unum, borið fram nýjar hugmynd-
ir og einatt að einhverju leyti í
hreyttu formi, tileinkað sér nýjar
stefnur, erlenda hætti og yrkisað-
ferðir eða endurnýjað það sem fyrir
var. Og þegar litið er yfir bókmennta-
öldurnar í þjóðasögunni hefur einatt
verið spurt, hve djúpt þær ristu, hve
hátt þær risu, hvers eðlis þær voru
eða hversu víðtæk voru áhrif þeirra.
Enginn hefur undrazt að breytingar
eða jafnvel byltingar áttu sér stað,
heldur hafa menn leitazt við að skilja
orsakir þeirra og hvað þær hafa í
sér falið, hversu róttækar þær voru,
hvað nýtt þær báru í sér og hver
verk skáldin létu eftir sig. Um bók-
menntir yngstu kynslóða hlýtur að
111