Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Síða 85

og Holst hafa báðir ort öðru fremur í sér-
stæðum stíl módernismans, og það sem nú
er kaliað ný-einfald]eiki er að sjálfsögðu
framhald gamallar stefnu að viðbættri nær-
tækri reynslu í tímanum. Einn er sá í hópi
módemista, sem í rauninni hefur alltaf við-
haft þetta tjáningarform, Bundgárd Povl-
sen. Hann er bassinn í þeim hinum danska
ljóðskáldakór. Þessi fyrrverandi jámsmið-
ur er enginn aðskotarakki, en má vera
hann sé bjarndýr í hópi vakurra gæðinga.
Andstætt því sem gerist um flest samtíðar-
skáldin, þá sér hann allt frá sjónarhóli hins
vinnandi manns, og stjórnmálaafstaða hans
er yfirlýst sósíalísk, sem kemur fram í
ýmsum kvæðum í hinni nýju bók hans,
D^gndrijt (Gyldendal 1966). Annars yrkir
hann ekki tendensljóð í hefðbundnum
skilningi, fremur en aðrir módernistar.
Þetta eru mjög karlmennskuleg ljóð um
ást, náttúru og drykkjuskap. Eins og svo
víða annarsstaðar má finna hjá Bundgárd
Povlsen átökin milli tómleika og fyllingar,
en áherzlan er þó á því síðarnefnda, hinu
safaríka og jarðneska. Ljóðin búa yfir eig-
in hrjúfu aðdráttarafli, sérkennilegu blandi
óslípaðs prósa og viðkvæmrar póesíu.
Danskur prósa er á þessu bókaári ekki
eins fyrirferðarmikill og lýrikin. Þar vantar
ýmsa helztu höfunda, bæði hefðbundna
og nýtízkulega. Hér á eftir mun ég ein-
beita mér að mestu að yngri módemist-
um, en meðal góðra og gildra höfunda sem
ekki verður fjallað um má nefna Poul 0r-
nm („Romance jor Selma“, Gyldendal,
1966), Hans Lyngby Jepsen (Jorden, Gyld-
endal, 1966) og Peter Ronild (Fodring af
slanger i vissent græs, Gyldendal 1966); auk
þeirra Henning Ipsen, Tage Skou-Hansen,
Albert Dam og Thorkild Hansen. Ur hópi
módernista saknar maður einkum Villy
Sprensen, Peter Seeberg, Ulla Ryum og
Nýjar danskar bókmenntir
Svend Áge Madsen, sem ekki hafa sent frá
sér bækur árin 1966—’67.
Elztur rithöfunda ársins er Tom Kristen-
sen, sem birt hefur endurminningabókina
Abenhjertige Fortielser (Gyldendal, 1966).
Bókin samanstendur af syrpu sjálfstæðra
þátta, sem flestir hafa áður komið á prenti.
Þeir fjalla um tímabil allt frá bernsku í
London áratuginn fyrir aldamót og fram-
undir 1930, þegar Tom Kristensen stóð á
miðjum höfundarferli sínum. Bókin erheill-
andi lestur; í henni er ekki að finna mikið
af staðreyndum í ártalaformi og sögu-
legum viðburðum, en þeim mun meira af
kímni og hlýju í svipleiftrunum frá
bernsku, námsárum og þriðja aldurstug.
Tom Kristensen varð einna fyrstur til að
skrifa um klofninginn á sfðari tímum, og
sjálfur varð hann framámaður meðal eftir-
stríðskynslóðarinnar fyrri, bæði sem skáld
og gagnrýnandi. Urval bókmenntaritgerða
hans kom út síðastliðið haust og nefndist
Kritiker eller anmelder (Gyldendals Ugle-
b0ger). Þær leiða í ljós sjaldgæfa gagn-
rýnishæfileika og óvenjulega innlifun hans
og skilning. Hann er sjaldan dómari, en
alltaf uppalandi.
Annar höfundur, sem fyrir löngu hefur
áunnið sér sess í bókmenntasögunni, Soya,
hélt upp á sjötugsafmæli sitt í haust með
því að senda frá sér tvær nýjar bækur, stórt
og nokkuð snúið útvarpsleikrit og smá-
sagnasafn. Smásagnasafnið nefnist Tilegnet
Gud og hefur undirtitilinn Syv brutale for-
tœllinger (Borgen, 1966). Þær eru dæmi-
gerðar fyrir Soya eins og hann er beztur.
Hugsunin um dauðann er hinn rauði þráð-
ur þessara sagna. Dauðanum er lýst í ó-
hugnanlegri afstöðu sinni til mannlegra
hvata. Fyrstu þrjár sögurnar tengja náið
saman glæp og kynhvöt, hinar tefla fram
lífi og dauða sem hrjúfum og viðbjóðsleg-
um andstæðum, eins og t. d. „Tanker ved
en begravelse", þar sem gamli aðkomu-
179