Tímarit Máls og menningar - 01.09.1967, Page 111

Erlend timarit
Ahrif og álit Sovétríkjanna hafa beSið
mikinn hnekki af völdum þessara atburða.
Er hér um tímabundið eða varanlegt tap
að ræða? Og er það líklegt til að orka á
stjórnmálaviðhorf ráðamanna í Moskvu?
„Rússar hafa snúið við okkur baki“,
hrópuðu menn beisklega í Kaíró, Damask-
us og Beirút í júní. Og þegar Arabar kom-
ust að raun um að sovézki fulltrúinn hjá
S. Þ. greiddi atkvæði, eins og sá banda-
ríski, með vopnahléi, án þess að því væri
tengt nokkurt skilyrði um að ísraelsku lier-
sveitirnar drægju sig til baka, þóttust þeir
illa sviknir. „Nú munu Sovétrfkin falla nið-
ur í röð annars eða fjórða flokks stórveld-
is“, á Nasser að bafa sagt við ambassador
Sovétríkjanna. Viðburðirnir virtust rétt-
læta ákæru Kínverja um leynimakk Sovét-
ríkjanna við Bandaríkin. Undanhaldið
vakti mönnum einnig ótta í A-Evrópu.
Sovézku leiðtogarnir urðu að grípa til
einhverra ráða. Viðbragð almennings í
Arabaríkjunum til bjargar Nasser og
stjórnarkerfi hans veitti þeim aftur ráð-
rúm til að hafast nokkuð að. Eftir bak-
snúninginn mikla, komu sovézku leiðtog-
arnir aftur fram sem vinir og verndarar
Arabarfkjanna. Þeim var útlátalaust að
bafa í frammi nokkra sýndartilburði, slíta
stjórnmálasambandi við Israel og flytja
ræður á þingi S. Þ. Jafnvel Bandaríkin
sýndu „skilning“ á „vandræðum" þeirra og
þeirri „taktísku nauðsyn“ sem knúði Kosy-
gin til að halda bráðleg á þing S. Þ.
Samt dugðu engir slíkir tilburðir til að
rétta við stöðu Sovétríkjanna. Arabar fóru
frain á að Sovétríkin hjálpuðu sér þegar í
stað við að endurreisa herstyrkinn, styrk-
inn sem þeir höfðu tapað við það að fara
að ráðum Moskvu. Þeir báðu um nýjar
flugvélar, nýja skriðdreka, nýjar fallbyssur,
nýjar hergagnabirgðir. En þó ekki sé
minnzt á kostnaðinn sem af þessu hlauzt —
verðmæti herútbúnaðarins sem Egyptar
töpuðu einir eru metin á eina biljón punda
— hafði viðreisn á herstyrk Araba í för
með sér meiri háttar stjómmálahættur frá
sjónarmiði Sovétríkjanna. Arabar neita að
semja við Israel; þeir geta vel leyft sér að
láta Israel kafna undir sigrinum. Endur-
bervæðing er það sem Kaíró setur öllu
ofar. Israelsmenn hafa kennt Egyptum eina
lexíu: í næsta skipti kann egypzki flug-
herinn að verða fyrri til að greiða höggið.
Og ráðamennirnir í Moskvu hafa orðið að
gera upp við sig hvort þeir eigi að láta
vopn í té fyrir þetta högg.
Þeim gezt vissulega ekki að hugmynd-
inni um slíka hefnd, en ekki geta þeir
heldur neitað að endurhervæða Egypta.
Auk þess er nærri víst að endurhervæðing
Arabaríkjanna mun freista Israel til að
skerast í leikinn og greiða aftur fyrsta
höggið og þá kæmust Sovétríkin aftur í
sömu klípu og þau supu seyðið af í maí
og júní s.l. Ef Egyptar yrðu fyrri til árás-
ar, mundu Bandaríkin vafalaust skerast í
leikinn. Sjötti floti þeirra mundi ekki
liggja aðgerðarlaus á Miðjarðarhafi ef
ísraelski flugherinn væri eyðilagður og
Arabar væru að því komnir að halda inn
í Jerúsalem og Tel Aviv. Ef Sovétríkin
héldu sér aftur á móti utan við átökin,
væri endanlega úti um þau sem stórveldi
á alþjóðavísu.
Viku eftir vopnahléð var sovézka herráðið
komið til Kaíró. Sovézkir ráðgjafar og sér-
fræðingar fylltu þar hótelin og hófust
handa um að rétta við herstyrk Egypta.
En valdhafarnir í Moskvu horfa ekki með
jafnaðargcði frani á það að Arabar og
Israelsmenn keppist um að greiða fyrsta
höggið og hinar víðtækari afleiðingar þess.
Líklega hafa sovézku sérfræðingarnir í
Kaíró flýtt sér hægt, á meðan sovézka utan-
ríkisþjónustan reyndi að „vinna friðinn"
fyrir Araba eftir að liafa tapað fyrir þeim
stríðinu. En hversu kænlega sem hún leik-
205