Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1969, Qupperneq 172

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1969, Qupperneq 172
Tímarit Máls og menningar áfitam: . ég fæ ekki séff, aff hún gangi upp, nema vér gerum oss ijóst, hvemig formiegar eigindir henniaT eru jafnframt sigurverk hennar." Sé þaff rétt um Islandsklnkkuna, og þar er ég Kristjáni Karlssyni sammála, þá er þaff líka rétt um Kristnihald í samjöfnuffi við fsLandsklukkuna. Þaff er sömuleiffis rétt, eins og Rristján segir, aff „form íslandsklukkunnar er ... bæffi strangara og flóknara" (en fyrri skáldsagnanna). Þetta á þó ekki fyllilega viff um Rristndhald í samanburffi viff ís- landsklukkuna: formiff er „strangt", kannski strangara, en tæplega „flóknara“. Formiff er eins einfalt — fyrir lesandann — og meff nokkurri sanngimi er hægt aff heimta. (Meff því er þó ekki sagt, aff þaff hafi veriff einfalt, þ. e. a. s. auffvelt fyrir höfundinn!) Ekki þarf neirna snilligáfu til aff sjá, aff í formlegu tilliti hefur Laxness „tekdff lán“ hjá leikritinu; hann hefur reyndar þróaff ákaflega snj'alla leiktæknd þau ár sem harnn hefur unniff aff leikritun. Vandamál forms- ins hefur lengi veriff honum ofarlega í huga; þaff kemur raunar skemmtilega fiam einnig í Kristnihaldi! „Allir fuglar eru kanski dálítið rángir, af því þaff hefur eldci fundist fullgild formúla aff fugli í eitt skdfti fyrir öll, á sinn hátt einsog allar skáldsögur eru vondar af því aldrei hefur fundist rétt formúla aff skáldsögu." Annars er þaff ekkert sérstakt einkenni á Halldóri Laxness, aff formiff verffi knapp- ara, þrengra — og ég leyfi mér aff segja krœsnara meff árunum. Þaff sama á viff um mörg beztu skáld um víffa veiöld, bæffi í bundnu máli og óbundnu. Þaff á reyndar einnig viff um marga kræsna lesendur, ella væri þetta allt saman tilgangslítiff. Ég þekki gamla langieynda lesendur óbundins máls, sem verffa aff beita sig hörffu til aff lesa óbundiff mál nema í leikritsformi, hafa beinlínis óbeit á því. Við komum sem sé að hinni alkunnu skáldlegu þversögn, aff helzta sérkenni góffs skáldskapar er allt þaff sem ekki stendur í textanum: útstrik- anirnar, undan fellin ganmr, þéttingin; þó ekki þannig aff þaff bitni á hinu innra, líf- ræna samhengi, „lögmálum verksins sjálfs". Skopmyndin af þessu er „ljóffabókin" sem gefin var út í Skandinavíu fyrir nokkrum árum — þar sem einungis voru auffar línuir. Slík „þensla formsins“ útheimtir aff viff séum öll skáld, og góff skáld, sem góffu heilli er mjög takmarkaffur samnleikur (jafnvel á Islandi)! Þegar þensla formsins er upp á sitt bezta, á hún aff hvetja lesandann til aff taka þátt í sköpun skáldverksins.í anda skáldsins, en í samræmi viff efflilegar forsendur lesand- ans. Þessi þensla hefur tekizt fullkomlega hjá Halldóri Laxness í Kristnihaldi; þaff er jafnvægislist á hnífsegg; en lesandinn verff- ur maumast var viff hina hættulegu egg effa hina hárfínu jafnvægislist, fyrr en höfund- urinn hefur lokiff sér af og er komnnn báff- um fótum niffur á jörffina aftur eftir síð- asta lauflétta stökkiff: „ég ... hljóp hvaff af tók tilbaka sömu leið og ég var kominn. Eg var aff vona ég fyndi þjóffbrautina aft- ur.“ Sennilega er engin ástæffa til aff efast um það, aff mangar kappsamar sálir muni á ókomnum árum kasla sér út í Kristnihald í leit að hinu milda, lotningarverffa djúpi. Og þær munu hrópa, vissulega stundum meff réttu: ég fann, ég fann! Þá má vel vera aff Laxness sjái ástæðu til aff taka undir meff norskum starfsbróffur sínum, Tarjei Vesaas, þegar hann varff vitni að hinni irúklu skilgreiningaralvöru, sem hann hlustaffi á meff furSublandinni forvitni og sagffi: „Ég vissi ekki aff ég væri svona snjall! “ Þar sem þetta er eins konar persónulegur vitnisburffur um Kristnihald, leyfist mér 394
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.