Tímarit Máls og menningar - 01.10.1970, Síða 8

Tímarit Máls og menningar
þeir vera sveilungar mínir, kappsfullir og áræðnir, en glöggir á, hvar hættur
kunna að leynast. Þar í hefur sérhver öld í sögu byggðarinnar veitt sína
æfingu í viðskiptum við háskaleg vatnsföll og róðra við brimsanda. En ekki
tel ég það hafa úrslitaþýðingu um afkomu útvegsins frá Höfn og fylgigreina
hans. Og ekki valda miðin úrslitum, því að þótt þau séu á ýmsan hátt far-
sællega af guði gerð, þá er samt á það að líta, að ekki eru heimamið Horn-
firðinga þeir lukkupottar, sem nyrðri firðirnir geta rennt sér í, þegar síldin
veður þar heilu sumrin í stórum torfum tugi mílna á sjó út og allar leiðir
inn í fjarðarbotna.
Auðvitað hafa útgerðarmennirnir á Höfn velt fyrir sér möguleikunum,
kostum og löstum, áður en til framkvæmda kom. Þó mun það ekki hafa
verið samanburðurinn við aðra möguleika, sem til greina gátu komið, sem
vó þyngst á metaskálunum. Svo sameiginlegt sem það er mönnum hvers
konar þjóðernis að eiga djúpt í jarðvegi fósturbyggðar viðkvæmar rætur,
þá eru Hornfirðingar vissulega engir eftirbátar annarra í þeim efnum. Þeir
kjósa sína heimabyggð ekki aðeins að öðru jöfnu, heldur einnig þótt það
væri ekki nærri því að öðru jöfnu. Og hver með annars hjálp snúa þeir sér
að útveginum án allra nákvæmra útreikninga á samanburði við möguleika
annars staðar.
Mér hefur virzt, að orðið gróði sé tiltölulega lítið notað í sambandi við
útveg við Hornafjörð, hversu góð sem útkoman getur verið þetta árið eða
hitt. Tap ber líka fremur sjaldan á góma. Sum árin gengur vel, en önnur
ekki sem skyldi, stundum getur útkoman orðið ágæt, aðra tíma ekki sem
bezt, en aldrei vonlaus. Þegar vel gengur, þá geta hlutaðeigendur lagt í
kostnað við að auka lífsþægindi og fegra í kringum sig, þegar ver gengur,
verða þeir að fara sparlegar í þær sakir. Svona hafa Hornfirðingar, sem
og fjöldinn allur íslendinga, lifað undanfarnar aldir. í góðum árum drógu
menn fram lífið án mikilla þrauta, í slæmum árum lifðu þeir við þjáningar,
ef þeir geispuðu ekki golunni. Framfarirnar hafa orðið miklar. I sveitum
þessum lifðu flestir við lítinn kost, en jafnan. Þar heyrði til undantekninga,
ef ríkur maður skaut upp kollinum og þá með aldamillibili. Nú lifa menn
þar við góðan kost, en jafnan sem fyrr, og himingnæfandi ríkidæmi í eins
eða fárra höndum aldrei fráleitara og vald auðs í þeirra höndum aldrei fjar-
lægara en á þessum margrómuðu velgengnisárum.
Undirstaða Hafnar er ekki gróðamenn og þaðan hefur enginn flúið til
höfuðhorgarsvæðisins með gróða velgengnisára til enn hraðstígari ávöxt-
unar í hernámsstandi eða með okurvöxtum. Einn stórbrotinn framkvæmda-
102