Tímarit Máls og menningar - 01.10.1970, Blaðsíða 89

Um ,Griðastað‘ ejtir William Faulkner
„ég gæti J»olað það. En kassinn hcldur
ckki. Alla leiðina heim vætlar úr honum,
einn dropi, annar dropi, þangað til ég elti
sjálfan mig að stöðinni og stend álengdar
og horfi á Hóras Benbow taka við kass-
anum úr lestinni og leggja af stað heim-
leiðis og skipta um hönd hver hundrað
skref; og ég á eftir, og mér finnst, að hér
liggi Hóras Benbow í röð af daunillum,
þornandi dropum á gangstétt í Missis-
sippi.“
Hann, scm skynjaði skyndilega þessa til-
veru, er í tilgangsleysi seytlaði á brott;
hann, sem hafði brotizt undan örygginu,
lendir í liópi utangarðsmanna, en foringi
þeirra er Popeye. Konan í hópnum fellur
honum í geð. Hann vill hjálpa saklausum
manni, en ræður ekki við villtan veruleik-
ann handan limgerðis siðmenningarinnar.
„Þetta er bara slettirekuskapur í þér,“
segir systir hans reið, sem leitar lystisemda
innan limgerðisins, en þó oftast meðal ill-
gresis. „Þú átt engar skyldur að rækja við
þetta fólk. Af hverju kemurðu þér alltaf
í svona lagað?“
„Ég get ekki staðið aðgerðalaus hjá og
horft upp á óréttlætið ...“
„Þú nærð aldrei taki á óréttlætinu, Hór-
as,“ svarar systirin með lítilsvirðandi með-
aumkun.
Maðurinn, sem hann vill bjarga, — hinn
ástríðufulli, sem lífið hefur gert slægan —
trúir ekki heldur, að Hóras geti bjargað
bonum. Lögfræðingurinn segir frá siðferði-
legum tryggingum hins borgaralega heims:
„Lögin, réttlætið, siðmenningin". Hinn
glataði veit betur og einnig hin óvenjulega
kona hans, sent lögfræðingnum fellur svo
vel í geð. Hún vantreystir þeim guði, sem
horgarinn talar um:
„Guð fremur stundum asnaspörk, cn
hann er þó að minnsta kosti séntilmaður.
Vissirðu það ekki?“
„Ég hef alltaf hugsað mér hann sem
karlmann", svaraði konan, er reynt hafði
miskunnarlausan og harðhentan karlmanna-
lieim.
Lögfræðingurinn er aðeins séntilmaður.
Hann er hjálparvana utan síns reglubundna
og þó jafnframt svívirðilega heims. Hann
grunar að dauðinn sé hin eina lausn: „Ut-
rýmt, brenndur úr fylkingu þessa gamla
tragíska heims.“ Þetta er mærð uppgjafar-
innar.
Temple, dóttir æruvcrðugs dómara, brýzt
cinnig undan örygginu. Hún er með lítið
fínlegt höfuð, blygðunarlaust málaðan
munn, mjúkan, ávalan vanga, — og þessi
augu, sem skima tóm til hægri og vinstri,
„köld, krefjandi og laumuleg". Hún, sem
leitar ævintýra án kvaða og skyldu, lendir
eins og Hóras Benbow í húsi utangarðs-
manna. Karlmennirnir vilja komast yfir
hana. Hún er hrædd, en hefur þó gaman
af. Konan í húsinu, sú sama og lögfræð-
ingnum féll svo vel í geð, segir ógnandi:
„Oh, ég þekki kvenfólk af þínu tagi.
Heiðvirðar konur. Of fínar til að eiga nokk-
uð saman að sælda við venjulegt fólk. Þú
stelst út á kvöldin með stráklingum, en ef
um karlmann er að ræða, kemur annað
hljóð í strokkinn ... Veiztu inn í hvað þú
ert flækt núna? Heldurðu, að hér sé við
börn að eiga? börn, sem láta sig engu
skipta, hvort þér þykir það gott cða ckki?
Ég skal segja þér í hvers hús þú ert komin,
óboðin og engum velkomin; hver það er,
sem þú ætlast til, að fleygi öllu frá sér og
flytji þig aftur á þann stað, sem þú hcfðir
betur aldrei farið frá. Þegar hann var her-
maður á Filippseyjum drap hann annan
hcrmann út af einhverri negrastelpu, og
þeir sendu hann til Leavenworth ...“
Hún hafði selt sig til að hjálpa honum.
Það er ekki hægt að leika sér að lífinu
handan öryggisins.
„Og þú litla smáfríða druslan þín ...
vesalings litla ósjálfbjarga flónið þitt ...
183