Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Page 28

Timarit Máls og menningar
á þessu sviði markast af rannsóknum Freuds á hinu frumbernska kynlífi.
Klein gekk síðan feti framar með rannsóknum sínum á lífi barna fyrsta ævi-
árið. Niðurstöður þessara og annarra áþekkra rannsókna hafa haft í för
með sér, að núna vitum við meira en nokkru sinni áður um það, hversu
næmur og viðkvæmur hver einstaklingur er á tímabilinu frá fæðingu fram á
bernskuár. Það ræðst að miklu leyti á fyrstu mánuðum ævinnar, hvernig
skapgerð hvers einstaklings verður háttað á fullorðinsárum. Til þess að því
megi treysta, að skapgerð einstaklingsins verði traust og heilsteypt, þurfa þeir
úr hópi hinna fullorðnu, sem annast félagsmótun barnsins, að sýna því
frábæra umönnun og skilning, auk þess sem hér þarf að vera um sömu per-
sónu að ræða um langan tíma.
Það, sem þannig hefur ótvírætt áunnizt, að því er varðar vísindalega þekk-
ingu á bernskunni, hefur af mörgum verið notað sem rök fyrir þeirri stað-
hæfingu, að móðurskyldurnar hljóti að vera meginviðfangsefni konunnar.
Þessar staðhæfingar hafa orðið háværari samtímis því að hin hefðbundna
fjölskylda hefur meir og meir verið að ganga sér til húðar. Því hefur verið
yfir lýst af Bowlby, sem rannsakaði börn, sem flutt voru frá mæðrum sínum
af öryggisástæðum í heimsstyrj öldinni síðari, að „andleg heilbrigði barna sé
öðru fremur því háð, að ungbörn og börn á bernskuskeiði fari ekki á mis við
þá hlýju, sem er samfara stöðugu og nánu sambandi móður við barn.“ Síðar
hafa æði margir látið orð falla eitthvað á sömu leið. Þungamiðjan í hug-
myndafræðilegri vegsömun fjölskylduskipanarinnar hefur flutzt til. Áður
beindist hún að því að vegsama hlutskipti móðurinnar vegna þeirrar líffræði-
legu eldraunar, sem hún verður að ganga í gegnum (það eru þjáningarnar
við barnsburðinn, sem gera barnið að svo dýru hnossi o. s. frv.), en nú lof-
syngja menn móðurhlutverkið sem félagslega skyldukvöð. Oft tekur þetta lof
á sig hástemmda og um leið hálfspaugilega mynd: „í vitund móðurinnar verð-
ur það að gefa barninu brjóst með nokkrum hætti fullgild skapandi athöfn.
Þessi athöfn veitir henni dýpri fullkomnunarkennd og gefur henni hlutdeild í
samlifun með annarri lífveru, og þessi samlifun kemst nær fullkomnun en
nokkuð annað, sem kona getur vænzt að njóta ... Þó er það svo, að sjálfur
barnsburðurinn fullnægir engan veginn þessari djúpu þörf og þrá . .. Það
verður henni lífið sjálft að vera móðir. Við slíkar aðstæður á konan þess
kost að vera algerlega hún sjálf; hún getur látið öðrum í té ástúð, vernd og
þá takmarkalausu umhyggju, sem mæðrum einum er lagið."1 Endurtekning-
1 Betty Ann Countrywoman í Redbook (júní 1960).
218