Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Síða 30

Tímarit Máls og menningar
svo sterkt að orði um börn eldri en fjögurra ára, að hann segir „algeran að-
skilnað barns frá móður óhjákvæmilegan, ef tryggja á frelsi beggja aðila11).1
Áðurnefndur möguleiki leiðir hins vegar í ljós, að fjölmargar aðferðir til
félagsmótunar virðast vænlegar til árangurs — og þær þurfa engan veginn
að vera í tengslum við kjarnafjölskylduna né heldur kynforeldrana.
Ályktnnarorð
Niðurstaða undanfarandi hugleiðinga er, að konur geti því aðeins öðlazt
frelsi, að gagngerðar breytingar verði á öllum þeim fjórum afbrigðum fé-
lagslegra tengsla, sem ákvarða þjóðfélagslega stöðu þeirra. Jafnvel þótt til-
teknar úrbætur séu gerðar á einhverju einstöku sviði, er ekkert hægara en að
herða tölcin annars staðar, og hvert er þá orðið okkar starf? Hið eina, sem
gerist, er, að nýjar yfirdrottnunarafstæður skapast. Um þetta her saga síð-
ustu sextíu ára órækt vitni. Við upphaf þessarar aldar háði herská kvenrétt-
indahreyfing í Bandaríkjunum og Englandi baráttu fyrir kosningarétti
kvenna og í þeim átökum, sem af þessu leiddi, veittist kvenréttindahreyfingin
enn harkalegar að máttarstoðum hins borgaralega þjóðfélags en verkalýðs-
hreyfingin gerði. Þessi stjórnmálaréttindi féllu konum í skaut um síðir. Enda
þótt hér væri um að ræða formlega staðfestingu jafnréttis að lögum i borg-
aralegu samfélagi, leiddi hún ekki til neinna umtalsverðra breytinga á félags-
legri og efnahagslegri stöðu kvenna í samfélaginu. Kosningaréttur kvenna
hafði sáralitlar breytingar í för með sér, þegar hann loks var fenginn, því að
baráttukonurnar reyndust ófærar um að móta ný baráttumarkmið, og margar
úr forystusveit hreyfingarinnar urðu síðar sótsvörtu afturhaldi að bráð.
Þróun mála í Rússlandi eftir byltinguna var mjög á annan veg. Á árunum
milli 1920—1930 voru í Ráðstjórnarríkjunum samþykkt ýmis lög á sviði fé-
lagsmála, sem miðuðu að auknu frelsi konum til handa, einkum í kynferðis-
málum. Hvoru hjóna um sig var gert kleift að fá skilnað formálalaust og sér
að kostnaðarlausu, en þessi ákvæði gerðu hjónabandið í reynd að marklausri
stofnun. Engin börn voru lengur talin óskilgetin og fóstureyðingar voru gefn-
ar frjálsar. Eins og vænta mátti urðu afleiðingar þessarar löggjafar næsta
afdrifaríkar, einkum að því er varðaði framvindu ýmissa félagsmála og þró-
un fólksfjölgunar í landinu. Lögunum var ætlað að gilda í vanþróuðu sam-
félagi, þar sem ólæsi var enn útbreitt, en þetta samfélag stefndi samtímis
markvisst að örri iðnvæðingu, sem hefur að forsendu háa fæðingartölu. Stal-
inisminn leiddi brátt til þess, að járnagi fyrri tíma hélt á nýjan leik innreið
1 Jean Baby: Un Monde Meilleur (1964).
220