Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Síða 39

Bylting sem ekki sér fyrir endann á
félagsleg staða kvenna skilgreind þannig, að þær séu ekki félagsverur (þ. e.
,,náttúrubörn“). Meginundirrót þessa er, að konur hafa naumast átt þess kost
að taka þátt í framleiðslustarfsemi (sem er félagsleg athöfn), heldur hefur
þeim verið markaður þröngur og einhæfur starfsvettvangur innan ákveðinnar
einingar (fjölskyldunnar), en það, sem bindur hana saman, er einmitt hin
eðlisbundni þáttur hvers hlutverks. Af þessu leiðir, að allar baráttuhreyf-
ingar fyrir kvenfrelsi hljóta að verða að leggja höfuðkapp á að einbeita sér
að þeim vanda, sem tengdur er efnahagslífinu, þ. e. að því að gera konur að
fullgildum aðilum á vinnumarkaðinum. Hinir sósíalísku brautryðjendur
gerðu sína meginskyssu, þegar þeir reyndu að láta líta svo út sem úrbætur í
efnahags- og atvinnumálum myndu sjálfkrafa leysa allan annan vanda. Því
var það, að jafnframt því, sem þeir báru fram kröfuna um þátttöku kvenna
í atvinnulífinu, bergmáluðu þeir hið merkingarlausa vígorð um að fjölskyld-
an skyldi leyst upp. Kröfur um úrbætur í efnahags- og atvinnumálum sitja
enn í fyrirrúmi, en þær þarf að aðhæfa samræmdri stefnumótun, sem tekur
til hinna þáttanna þriggja. Þær aðstæður geta hvenær sem er komið upp, að
einhver þessara þátta verði í brennidepli virkrar baráttu. Meginkrafan í at-
vinnumálum á ekki að vera um rétt til starfa eða um sömu laun fyrir sömu
vinnu (hinar gömlu aðalkröfur endurbótasinna), heldur eigum við að krefj-
ast jafnréttis til allra starfa. Nú sem stendur vinna konur yfirleitt störf, sem
ekki krefjast sérmenntunar eða störf, sem lítið reyna á sköpunarhæfni ein-
staklingsins, og flest eru störf þessi í þj ónustugreinum. Má með nokkrum
sanni skoða þau sem eins konar „útvíkkun“ á verksviði kvenna innan fjöl-
skyldunnar. Mikill meirihluti útivinnandi kvenna starfar við framreiðslu,
hreingerningar, hárgreiðslu, almenn skrifstofustörf eða vélritun. Konur í
verkalýðsstétt eiga því í ákveðnum tilvikum auðveldara um vik að skipta um
vinnu en karlmenn úr sömu stétt, vegna þess að þeim standa opin lægri störf
en körlum í ýmsum hvítflibbagreinum. Aðeins tvær af hverjum hundrað kon-
um, sem starfa utan heimilis, gegna stjórnunar- eða forstjórastörfum og tæp-
lega fimm af þúsundi gegna sérfræðistörfum, sem krefjast háskólamenntunar.
Aðeins lítill hluti útivinnandi kvenna (25%) eru félagar í stéttarfélögum, og
margar þeirra fá lægri laun en karlar fyrir sambærileg iðjustörf. Árið 1961
voru meðallaun kvenna, sem störfuðu í iðnaðinum, innan við helmingur
þess, sem karlar báru úr býtum við slík störf. Jafnvel þótt tekið sé tillit til
þess, að hér er að nokkru um hluta úr starfi að ræða, er augljóst, að atvinnu-
rekendur hafa í þessu tilviki gullið tækifæri til aukins arðráns.
229