Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 29

Shakespeare á meðal vor — Vélin Mikla
heiti, að sjálfsögðu Hinrik fjórði. í Ríkarði öðrum kom Bolbekkingur fram
sem „hollvættur"; sem hefnandi. Hann verndaði fótum troðin lög og rétt.
En í sínum eigin harmleik getur hann einungis leikið hlutverk Ríkarðs
annars. Hringurinn hefur lokazt. Hringrásin er að hefjast að nýju. Bol-
bekkingur er kominn hálfa leið upp hinn mikla stiga sögunnar. Hann
hefur verið krýndur; hann ríkir. Klæddur konungsskrúða bíður hann eftir
hefðarmönnum ríkisins í Vindsór-kastala. Þeir láta ekki á sér standa.
JARLINN Á NORÐYMBRALANDI: Fyrst ósk til heilla helgu ríki þínu;
þá hitt, að ég til Lundúna hef sent
höfuð af Salborgara, Blota, Kent
og Spencer..........
BOLBEKKINGUR: Þökk sé þér, vinur, fyrir frægðardag;
að fullu skal hann koma þér í hag.
(Fossviður kemur)
FOSSVIÐUR: Herra, ég sendi heim til Lundúna
frá Oxnafurðu höfuð Bráks og Bennets;
þar voru þínir verstu svikarar,
sem vildu myrða þig í Oxnafurðu.
BOLBEKKINGUR: Fossviður, þér skal sæmd með sanni gerð,
svo sem þín heilladáð er mikils verð.
(Ríkarður annar, V, 6)
Það sem öðru fremur gerir þetta atriði skelfilegt, er hversu náttúrlegt
það er og sjálfsagt. Eins og ekkert hafi gerzt. Eins og allt fari fram sem
eðlilegur gangur mála. Nýtt valdaskeið er hafið: sex höfuð send til borg-
arinnar handa hinum nýja konungi. En Shakespeare getur ekki lokið harm-
leik á þennan hátt. Enn vantar smiðshöggið. Starf Vélarinnar Miklu skal
sýnt í bjarma af leiftri innsæisins. Einu leiftri hárrar snilldar. Hinn nýi
konungur bíður eftir einu höfði í viðbót. Því mikilvægasta. Hann hefur
skipað tryggasta fylgismanni sínum að fremja morðið. Skipað — þetta er
of einfalt orð. Konungar krefjast ekki glæpa; þeir einungis leyfa þá, á
þann veg að þeir viti ekki af þeim sjálfir. En hverfum aftur til orða Shake-
speares sjálfs. Því þarna er eitt þeirra miklu leikatriða sem sagan endur-
tekur; atriði, sem samin eru eitt sinn til hlítar. I þeim er allt; sigurverk
mannshjartans, og sigurverk valdsins; þar er ótti, smjaður, og „sjálft kerf-
ið“. I þessu atriði tekur konungurinn ekki þátt, og ekkert nafn er nefnt.
Það eru einungis orð konungsins, og tvöfalt bergmál þeirra. Þetta er eitt
þeirra leikatriða, þar sem Shakespeare er trúrri lífinu en lífið sjálft.
123