Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 52

Tímarit Máls og menningar
stökkva í myrkrið, velja milli dauða og unaðar? Hugumstór var Shake-
speare að láta Onnu prinsessu velja einmitt á þann veg sem hún kaus, í
síðasta og eina valinu sem hún átti eftir.
Ríkarður fær henni sverð sitt.
HERTOGINN AF GLOSTRI: Nei, hikaðu’ ekki; Hinrik konung drap ég,
en hvöt mín til þess verks var fegurð þín.
Já, fljótt nú! Eg rak Játvarð unga í gegn,
himneskur svipur þinn var þar í ráðum ...
ANNA PRINSESSA (læmr sverðið falla til jarðar):
.................. ég þrái dauða þinn,
en huga mínum blöskrar böðulsverkið.
Hálfri öld síðar var samið annað leikrit, þar sem maður mætir konu,
er hann hafði drepið föður hennar. Faðir Símenar hafði svívirt föður
Róðríks, og Róðríkur hefnir smánar föður síns. Þá hlýtur Símen að hefna
föður síns og heimtar höfuð Róðríks. Allan leikinn á enda ræðast við ástin
og skyldan á liprum Ijóðlínum, þar sem ströng alexandrínu-hrynjandin er
aldrei rofin eitt andartak. Veröld Corneilles er lxka grimm, en hvorki hafa
siðgæðis-lögmál hennar né skynsemis-lögmál verið vanvirt. Heiður, ást og
lög eru enn óspjölluð. I konunga-leikritum Shakespeares er ekkert nema
hamr, girnd og ofbeldi: Vélin Mikla, sem breytir böðlinum í fórnardýr og
fórnardýrinu í böðul. Hetjur Corneilles eru hver annarri samboðnar og
trúa á eigin verðung. Þær flækja sig ekki í efasemdum, og aldrei afmyndast
svipur þeirra af ofsa. Þær lifa í traustum heimi. Það kann að vera þess
vegna, að þær virðast vera fólk af annarri stjörnu. Þær reyna upp í opið
geðið á áhorfendum að yfirbjóða hver aðra í göfuglyndi, en það kostar
þær ekki mikið og nær ekki inn úr skinninu. Eg get ekki að því gert, að ég
tek óhemjulegar samtals-glepsur Shakespeares fram yfir tigulegt málskrúð
Corneilles, þar sem ástríðan er beygð undir óhagganlegar reglur málfræð-
innar.
ANNA PRINSESSA: HvaS berðu í hjarta þér?
HERTOGINN AF GLOSTRI: Það sama og tungan talar.
ANNA PRINSESSA: Ég óttast beggja brigð.
HERTOGINN AF GLOSTRI: Þá brást hver karlmanns eiður.
ANNA PRINSESSA: Nú skaltu byrgja brand.
HERTOGINN AF GLOSTRI: Þá býður þú mér frið.
ANNA PRINSESSA: Það verður leitt í ljós.
HERTOGINN AF GLOSTRI: En leyfist mér að vona?
146