Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Page 90

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Page 90
Tímarit Máls og menningar Þetta á ekki síst við um líf bama eins og vænta má, því Ólafur Jóhann er allra höfunda slyngastur að bregða upp lifandi myndum af unaði bernsk- unnar eins og margar smásögur hans bera vitni um. En fegurðin ljómar líka í lífi fátækra elskenda og fágæt heiðríkja haustsins leikur um gömlu hjónin á Rauðalæk, Markús og Sigurlaugu, þrátt fyrir kröpp kjör þeirra, brostna drauma og vaxandi fátækt og ellihrumleika. Þau eru líkamningar þess fagra siðgæðis sem var aðal íslenskrar alþýðumenningar, sem — eins og Ólafur Jóhann sagði í ræðu sinni er hann tók við bókmenntaverðlaun- um Norðurlandaráðs — „innrætti lotningu fyrir sjálfu sköpunarverkinu, glæddi ást á sögum og kvæðum, hvatti blásnauða menn sem áttu öngvan kost á skólamenntun, til að afla sér af sjálfsdáðum nokkurrar fræðslu og þekkingar. Hún kenndi það að manngildi skyldi metið meira en auður og völd, gæska og réttlætiskennd meira en tign og frægð.“ En þótt þessi góðu hjón séu samtaka í sínu fagra líferni er misskipt með þeim hug- dirfsku þeirri og þrautseigju sem til þarf að komast af í fátæktarbaslinu. I sameiningu þessa tvenns, annarsvegar manngæðanna en hins vegar þraut- seigjunnar, er fólgin von öreiganna sem frá segir á þessum bókum. Fyrir þessa von eru þær fóstrurnar Sigurlaug á Rauðalæk og Herdís Hermanns- dóttir lifandi tákn. Þetta birtist skýrt í hugsun Herdísar þegar hún í sögu- lok í Vorkaldri jörð gengur út úr bænum eftir að eiginmaður hennar hefur ráðið sig af dögum og eigur heimilisins verið seldar en hún er á leið með börn sín þrjú í vinnumennsku hjá vandalausum: Um leið og hún gekk út úr bænum hafði hún yfir í huga sér sömu orðin og oft áður: að hún skyldi jafnan vera ótrauð og geiglaus, leggja allt í sölurnar fyrir börnin, fórna öllu nema samvizku sinni og hjartalagi, þokast áfram til betra lífs, skref fyrir skref, þumlung fyrir þumlung, ef ekki vildi betur. (Vorköld jörð, 380) Á þessum orðum má sjá að Herdís Hermannsdóttir er reiðubúin að fórna miklu fyrir betra líf, en ekki öllu; samviska og hjartalag sem hún hefur tekið í arf frá gömlu hjónunum á Rauðalæk eru henni dýrmætari en allt annað. Og í þeim verkum Ólafs Jóhanns sem fjalla um síðari tíma leitar sífellt á þessi spurning: hvernig reiðir af í heimi velmegunar sam- visku og hjartalagi sem voru aðalsmerki íslenskrar alþýðumenningar í samfélagi örbirgðarinnar? Gangvirkið í brjósti Páls Jónssonar blaðamanns í samnefndri sögu er tákn fyrir þær dyggðir sem amma hans hefur innrætt honum, þær sömu 184
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.