Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Síða 90

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Síða 90
Tímarit Máls og menningar Þetta á ekki síst við um líf bama eins og vænta má, því Ólafur Jóhann er allra höfunda slyngastur að bregða upp lifandi myndum af unaði bernsk- unnar eins og margar smásögur hans bera vitni um. En fegurðin ljómar líka í lífi fátækra elskenda og fágæt heiðríkja haustsins leikur um gömlu hjónin á Rauðalæk, Markús og Sigurlaugu, þrátt fyrir kröpp kjör þeirra, brostna drauma og vaxandi fátækt og ellihrumleika. Þau eru líkamningar þess fagra siðgæðis sem var aðal íslenskrar alþýðumenningar, sem — eins og Ólafur Jóhann sagði í ræðu sinni er hann tók við bókmenntaverðlaun- um Norðurlandaráðs — „innrætti lotningu fyrir sjálfu sköpunarverkinu, glæddi ást á sögum og kvæðum, hvatti blásnauða menn sem áttu öngvan kost á skólamenntun, til að afla sér af sjálfsdáðum nokkurrar fræðslu og þekkingar. Hún kenndi það að manngildi skyldi metið meira en auður og völd, gæska og réttlætiskennd meira en tign og frægð.“ En þótt þessi góðu hjón séu samtaka í sínu fagra líferni er misskipt með þeim hug- dirfsku þeirri og þrautseigju sem til þarf að komast af í fátæktarbaslinu. I sameiningu þessa tvenns, annarsvegar manngæðanna en hins vegar þraut- seigjunnar, er fólgin von öreiganna sem frá segir á þessum bókum. Fyrir þessa von eru þær fóstrurnar Sigurlaug á Rauðalæk og Herdís Hermanns- dóttir lifandi tákn. Þetta birtist skýrt í hugsun Herdísar þegar hún í sögu- lok í Vorkaldri jörð gengur út úr bænum eftir að eiginmaður hennar hefur ráðið sig af dögum og eigur heimilisins verið seldar en hún er á leið með börn sín þrjú í vinnumennsku hjá vandalausum: Um leið og hún gekk út úr bænum hafði hún yfir í huga sér sömu orðin og oft áður: að hún skyldi jafnan vera ótrauð og geiglaus, leggja allt í sölurnar fyrir börnin, fórna öllu nema samvizku sinni og hjartalagi, þokast áfram til betra lífs, skref fyrir skref, þumlung fyrir þumlung, ef ekki vildi betur. (Vorköld jörð, 380) Á þessum orðum má sjá að Herdís Hermannsdóttir er reiðubúin að fórna miklu fyrir betra líf, en ekki öllu; samviska og hjartalag sem hún hefur tekið í arf frá gömlu hjónunum á Rauðalæk eru henni dýrmætari en allt annað. Og í þeim verkum Ólafs Jóhanns sem fjalla um síðari tíma leitar sífellt á þessi spurning: hvernig reiðir af í heimi velmegunar sam- visku og hjartalagi sem voru aðalsmerki íslenskrar alþýðumenningar í samfélagi örbirgðarinnar? Gangvirkið í brjósti Páls Jónssonar blaðamanns í samnefndri sögu er tákn fyrir þær dyggðir sem amma hans hefur innrætt honum, þær sömu 184
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.