Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Page 96

Tímarit Máls og menningar
mörg. Það er til dæmis ómögulegt að
finna einstök efnisatriði án þess að lesa
skýrsluna alla, reyndar er líka erfitt að
finna einstök atriði að lestrinum lokn-
um, þau renna öll saman í graut. En
þetta gerir nú kannski ekkert til, lík-
lega vill enginn fletta upp í einstökum
efnisatriðum skýrslunnar.
Annar galli á skýrslunni er sá, að hún
virðist gerð án tilefnis. Ríkisútvarpinu
er vafalaust nauðsyn að fylgjast lítillega
með því, hvernig hlustendum og áhorf-
endum geðjast dagskrárnar og efni
þeirra, en þá þyrfti að endurtaka hlust-
endakönnun á nokkurra vikna eða mán-
aða fresti. Það væri verðugt prófverk-
efni fyrir einn eða tvo þjóðfélagsfræði-
nema á þriðja ári að leggja útvarpinu
holl ráð um það, hvernig slíkri fram-
haldskönnun væri haganlegast fyrir
komið. Aðalvandinn við slíkt verkefni
væri að besta upplýsingamagnið og
nákvæmni þess miðað við kostnað. I
könnuninni, sem gerð var, virðist engin
tilraun hafa verið gerð til slikrar best-
unar, obbinn af talnahrúgu skýrslunnar
kemur útvarpinu að engu gagni. A
blaðsíðu 16—18 er t. d. gerð grein fyr-
ir því hvers vegna færri hlusta á frétta-
flutning á einum tima en öðrum. Ut-
varpið getur ekkert gert með slíkar or-
sakaskýringar, það ræður ekki við nein-
ar hugsanlegar og augljósar orsakir
þess, að hlustendur eru uppteknir af
öðru. Þar sem megninu af efni útvarps-
ins er ekki ætlað að gera upp á milli
hlustenda á neinn hátt eru allflestar
töflurnar um skiptingu hlustenda í
flokka eftir aldri, kyni, starfi eða bú-
setu, gagnslausar. Ef til vill er útvarp-
ínu rétt og skylt að beina einhverjum
hluta efnis síns til 26—35 ára gamalla
kvenna á Norðurlandi, en útvarpið get-
ur ekki tekið tillit til þess hvort þessi
hópur hlustar á sinfóníutónleika eða
190
iþróttafréttir eða kvöldvökur. Það væri
að sjálfsögðu hægt að réttlæta svona
talnamergð ef einhver annar aðili hefði
gagn af henni, en svo er ekki í þessu
tilviki. Það er ómögulegt að ímynda sér
aðila, annan en Utvarpið, sem þyrfti á
upplýsingum skýrslunnar að halda í
einhverjum nytsamlegum tilgangi. Og
skýrslan hefur ekki heldur fræðilegt
gildi eins og næst verður að vikið.
Þriðji og versti galli skýrslunnar er
nefnilega sá, að hún hefur varla nokk-
urt fræðilegt gildi nema sem víti til
varnaðar, og ber þar margt til. Fyrst er
það, að könnunin miðaði ekki að neinu
fræðilegu marki, svo að upplýsingasafn-
ið er einna líkast ósundurgreindum frí-
merkjasöfnum, sem byrjandi safnarar
kaupa í litlum umslögum hjá pröngur-
um. Það gefur engar markverðar upp-
lýsingar um íslenskt þjóðféiag, að svo
og svo margir hlusta á þennan eða hinn
þátt í útvarpi, það er alls ekki víst,
að þeir sem hlusta, hlusti, af því að þeir
hafi áhuga á því, sem fram er fært, og
enn síður er víst, að áhugi, sem vera
kann til staðar, eigi sér nokkrar félags-
iegar orsakir. Þannig horfa væntanlega
nær allir sjónvarpsáhorfendur á íþrótta-
fréttir, af því þeir horfa á almennar
fréttir og veðurfregnir, og það er engin
ástæða til að ætla að sextugir stjórnend-
ur á Isafirði hafi minni eða meiri áhuga
á íþróttum en tvítugir sjómenn í Reykja-
vík. Það hefði þurft að tengja stað-
reyndasafnið saman, með því að kanna
samhengið í svörum hvers og eins, sem
spurður var. Það væri gaman að vita,
hvort þeir sem hlusta á tíu á toppnum
hlusta líka á sinfóníutónleika og gagn-
kvæmt. Það væri líka gaman að vita,
hversu margir horfa að jafnaði á alla
sjónvarpsdagskrána og hvort þeir sömu
hlusta á alla dagskrá hljóðvarpsins. Það
er hrein sóun að leita gagna án þess að