Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Blaðsíða 89

Brot úr skólasögu
þeim sem stóðust prófið voru aðeins 25 teknir inn í helgidóminn og leyft
að skeiða leiðina til stúdentsprófs og þar með að hliði ímyndaðra mann-
virðinga. Fyrir síðari heimsstyrjöld miðaðist æðri menntun meir við mann-
virðingu en þjónustu. A árunum eftir 1920 var hér mikil aðsókn að mennta-
skólunum miðað við fyrri tíð. Árið 1927 útskrifaðist frá MR 51 ný-
stúdent, en slíkur fjöldi var áður óþekktur. Þar var þó ekki um að ræða
nema ]/>% af þjóðinni. Árið eftir synjaði „Landstjórnin“, eins og segir í
skýrslu um málið, 16 nemendum um inngöngu í MR, þótt þeir hefðu
staðist inntökupróf. Teknir voru í eina stofu 25 nýnemar og alls ekki
fleiri. Það er til stofa í þessari borg sem takmarkaði fjölda þeirra nemenda
sem fengu að njóta æðri menntunar þegar ég var ungur. Mér finnst að
það ætti að setja þessa stofu á byggðasafn, og reyndar húsið allt. Saga
MR er m. a. saga um stórhug Dana og heimsku Islendinga.
Árið 1928 gerðist það að nokkrir Reykvíkingar undu því ekki lengur
að börnum þeirra væri vísað frá námi í Menntaskólanum og stofnuðu
Gagnfræðaskóla Reykvíkinga og var hann sniðinn eftir gagnfræðadeild
MR. Hér var því kominn vísir að menntaskóla, en því miður nefndist
hann gagnfræðaskóli, en var ekki kenndur við sitt skólastig og nefndur
menntaskóli. Að lokum lenti hann utan við skólakerfið og varð hálfgert
vandræðabarn fræðsluyfirvalda. Stundum borgar sig ekki að vera hógvær
og lítillátur. Ágúst H. Bjarnason prófessor var skólastjóri gagnfræðaskól-
ans svonefnda. I tvo áramgi tók skólinn við þeim nemendum sem vísað
var frá hinum virðulega Menntaskóla, þótt þeir hefðu fullgildar einkunnir
til þess að stunda þar nám. Árið 1929 var 20 nemendum með réttindi
vísað frá, 1930 27 og 1945 96. Þá, árið 1945, stóðust 126 nemendur
inntökupróf í MR og 30 voru teknir inn í skólann í stað 25 áður. Þá dugði
orðið lítið annað en ágætiseinkunn til þess að komast inn um gullna hliðið.
Gagnfræðaskóli Reykvíkinga hafði jafnan verið til húsa í Iðnskólan-
um gamla við Lækjargötu, en 1945 fékk hann Stýrimannaskólahúsið gamla
við Oldugötu til afnota og þótti hagur sinn stórum betri. Þá tók einnig
Knútur Arngrímsson við skólastjórn, en hann var mjög ötull og áhuga-
samur skólamaður. Ágúst H. Bjarnason hætti hins vegar störfum sökum
aldurs. Um haustið ákváðum við að gera atlögu að ríkisvaldinu, og ég
get sagt við, af því að ég hóf kennslu við skólann 1943. Við höfðum þá
mjög góðan og traustan 4. bekk, rúmlega 30 nemendur. Við sömdum við
þá að hlaupast ekki frá okkur þótt einhverjir þeirra gætu troðist inn í
MR, en við skyldum skila þeim til stúdentsprófs. Ég kenndi stúdents-
419