Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 19

Adrepur
hann segist ekki gera því skóna að þeir sem að könnuninni stóðu hafi ætlað að
misnota gögnin. En hvers vegna var hún þá „alvarleg aðgerð“, og hvernig ber
þá að skilja orð eins og þessi:
Nafnleyndin er augljóslega blekking ein, og aðeins til þess fallin að tæla
börnin til að gefa upplýsingar sem þau e. t. v. hefðu annars ekki gefið.
Sjálfsagt er að gera strangar siðferðilegar kröfur til slíkra kannana, en það
verða að vera sanngjarnar kröfur. Markmiðið með þessu brambolti er augljós-
lega það að gera félagslegar kannanir tortryggilegar og brennimerkja þá sem
að slíkum könnunum standa, ekki síst ef grunur leikur á að þeir séu vinstri
sinnaðir.
Læknar, þ. á m. geðlæknar, vinna rannsóknaverkefni upp úr sjúkraskrám
spítalanna, sem eru trúnaðarmál, án þess að spyrja kóng eða prest, hvað þá leita
leyfis viðkomandi sjúklinga eða fjölskyldna þeirra. Enginn hefur gert athuga-
semdir við slíkt. Þar er um að ræða rannsóknir á einstaklingum, slitnum úr
félagslegu samhengi. Aðeins ef könnunin nær til samfélagsins bregða menn við
hart og títt. Þá er málið orðið pólitískt. Slíkar rannsóknir gætu dregið óþægi-
legar staðreyndir fram í dagsljósið t. d. að við búum í stéttskiptu þjóðfélagi þar
sem ýmis hrikaleg félagsleg vandamál gína við óleyst.
Þegar félagslegra vandamála verður hér vart eru þau oftar en ekki þögguð
niður. Dæmi eru þess að kannanir hafa verið stöðvaðar eða torveldaðar af því
niðurstöður yrðu fyrirsjáanlega óþægilegar. Menn vilja heldur stinga höfðinu í
sandinn. í grein Guðfinnu Eydal í síðasta hefti Tímaritsins var bent á mikil
skólavandamál í Breiðholti sem rekja megi til félagslegs og efnahagslegs ástands
'aðstandenda barnanna. Hvarvetna í nágrannalöndum okkar yrði minnsta vís-
bending um slíkt upphaf meiri háttar aðgerða. Hér lokum við augum fyrir
þessum og öðrum vanda sem kemur ekki heim við hina íslensku sjálfsmynd
úr Morgunblaðinu, vandamálin læsum við inni í væntanlegu ríkisfangelsi þegar
þau eru orðin óleysanleg. Þ. H.
Stalínismi — skálkaskjól hentistefnunnar
í tilefni af ádrepu Vésteins Lúðvíkssonar um stalínismann í 3. hefti 39. árg.
TMM vil ég gera fáeinar athugasemdir svo sem til áréttingar fyrri skrifum
mínum um sama efni.
Vésteinn tekur eindregið í sama streng og ég hef gert að óhæfilegt sé að
„teygja stalínisma-hugtakið útfyrir alla merkingu" eins og hann orðar það.
Hefur hann þar með létt af ritskýrendum sínum þungbærum heilabrotum tun
skilning á leikriti hans „Stalín er ekki hér“ og verður það að teljast góðverk.
En jafnframt gefur hann einhverjum ónefndum persónum olnbogaskot fyrir að
troða margnefndu hugtaki „niður í áður óþekkt þrengslagöng; stalínismi varð
þá ekki annað en kenning Stal.'ns um sósíalisma í einu landi...“
9