Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 133

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 133
vita konur af reynslu og þess vegna er svo freistandi að ljúga, sætta sig við, bæla niður jafnt skoðanir sínar og á- hyggjur. Þetta hafa þær gert samviskusamlega allar konurnar hennar Stefaníu, mamma, tengdamamma, frænkur og venslakon- ur, og allar lifað það af — nema Rúna. Dauði hennar verður til þess að kon- urnar í sögunni opna sig um smnd og sýna inn í bældar sálir sínar, fullar af óhroða, en það stendur ekki lengi og á því má fá dulræna skýringu: „— Guð hjálpi mér, það er eitrað andrúmsloft- ið í þessari íbúð.“ (99) Þá er það af- greitt og þær geta aftur farið að ljúga að sjálfum sér og öðrum. Er þá engin von? En hvað þá um Stefaníu sem er svo hress og ráðagóð, getur hún ekki brot- ist út úr þessu og látið taka mark á sér? Nei, þetta er ekki vandi sem einstak- lingur getur leyst, hann er miklu víð- tækari en svo, það sýnir Hólmfríður best, sú kona í bókinni sem mest mark tekur á sjálfri sér og öðrum konum. Hvorug meðgangan sem bókin segir frá er að vilja Stefaníu. Hún vildi ekki eignast annað barn strax — og það sem alvarlegra er: hún vill ekki fara til Svíþjóðar. En Helgi tekur ekki mark á henni, hann er þegar fluttur í huganum, eins og Stefanía segir, og hún hefur engin áhrif. Hún reynir að setja fram sínar skoðanir lengi vel, en í lok- in er hún búin að sætta sig við, loka sig inni: „... það er einsog ég hafi ekki ákveðna skoðun á neinu lengur“ segir hún (170), og þá held ég Helgi trésmiður verði glaður. Stefanía er nútímastúlka sem læmr bæla sig eins og allar formæður henn- ar hafa gert. Hún er ráðagóð og rösk, en Umsagnir urn bcekur ráðin eru tekin af henni. Hún rgynir að malda í móinn en sér að það verður henni einungis til ógæfu sem hún um- fram allt vill forðast. Það er eins og hún vilji láta sögu sína segja: Eg skil þetta ekki — reynið þið að pæla í þessu, nú þegar ég er farin. Kúgun kvenna er erfitt viðfangsefni og ekki von að Stefania sjái hana alla í sjónhending. En saga hennar bendir á ýmsar orsakir: vanþroska karlmanna sem ýta frá sér tilfinningamálum jafn- markvisst og þeir ýta frá sér skoðunum kvenna á öðm en tilfinningamálum. Helgi bendir t. d. á blekkingu sem aðr- ir lifa í (78—80) en sér ekki þann vef sem hann spriklar í sjálfur. Sagan sýn- ir hvernig fjölskyldan nærir þessa blekk- ingu — og hún ýjar að því þjóðfélagi sem elur upp fólk í keppnisanda mark- aðssamfélagsins. Sagan er ákaflega svartsýn. Hólm- fríður hamast í sinni einstaklingsupp- reisn sem aldrei verður neitt annað, og þótt Stefanía komi kannski ekki til með að þola áberandi misrétti, þá verður það bara af þrjósku, ekki af meðvitund. Sag- an ber greinilega með sér að til bóta verður ekkert annað en pólitísk vitund Stefaníu um stöðu sína, fyrsta skrefið í átt til manneskjulegs lífs. Skáldsaga leikritaskálds Asa Sólveig hefur skrifað mörg leik- rit, og fyrsta skáldsagan hennar er bæði dramatísk og skrifuð á lipru talmáli. Sam- tölin eru firnavel gerð, leikræn og fynd- in, og sömu einkenni eru raunar á öll- um texta sögunnar. Bygging bókarinnar er lika dramatísk. Ása Sólveig sviðsetur atburði, segir ekki frá nema í hugsunum Stefaníu um fortíðina. Lýsingar hennar á atburðum eru oft ótrúlega myndrænar, ég minni sérstaklega á senuna með börn- 123
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.