Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 42

Tímarit Máls og menningar
menn og leikhúsmenn. Engu að síður held ég að menn verði að viður-
kenna að hér sé um raunverulegan vanda að ræða sem verði að leysa, eigi
íslenskar leikbókmenntir að komast til nokkurs þroska.
Menn kunna nú að spyrja hvort sú mynd, sem ég hef leitast við að draga
upp hér í kvöld, sé ekki full neikvæð gagnvart því sem hefur gerst á sviði
leikskáldskapar síðustu tvo áratugi. Menn gætu til dæmis spurt, hvort það
eitt að nú skuli hafa komið fram dágóður hópur leikskálda, sem fjalla um
íslensk efni og hafa fengið talsverðan hljómgrunn meðal áhorfenda, sé
ekki mikil framför frá því sem áður var, þó svo hinn listræni árangur geti
ekki talist mjög mikill enn sem komið er. Ég er slíkum athugasemdum
fullkomlega sammála og held að engin ástæða sé til þess að gera lítið úr
viðleitni höfunda og leikhúsfólks til að leggja drög að innlendri leikrita-
gerð. Það hefur oft komið í ljós að áhugi almennra leikhúsgesta beinist
ekki einvörðungu að þjóðlegum skemmtileikjum, heldur einnig að leikrit-
um sem taka til meðferðar umdeild málefni sem fólki finnst koma sér við.
Islenskt leikhús er því að mörgu leyti í góðri aðstöðu til þess að verða virkt
afl í umræðu og skoðanamótun þjóðfélagsins og hefur einstöku sinnum
komist nálægt því að verða það. Því miður hefur forystulið leikhúsanna
hingað til yfirleitt fylgt þeirri stefnu að lokka áhorfendur í leilchúsið með
blíðuhótum í stað þess að láta forvitnina reka þá þangað. Menn hafa ekki
þorað að taka þá áhættu sem fylgir því að skipta sér af viðkvæmum mál-
um og valda jafnvel hneykslun. A allra síðustu árum hafa að vísu komið
fram fáein leikrit sem hafa hrundið af stað umræðum manna á meðal og
í fjölmiðlum, en enn er of snemmt að spá hvort eitthvert framhald verður
á þessari þróun. Við getum aðeins vonað að forráðamenn leikhúsanna
hristi af sér doðann og styðji við bakið á henni. Og geri þeir það, held ég
vart sé ástæða til annars en vera bjartsýnn á framtíð íslenskrar leikritunar.
Ég held raunar að hér sé um svo mikilsvert mál að ræða að við höfum
hreinlega ekki leyfi til annars en vera bjartsýn. Það liggur í augum uppi
að leikhús getur ekki orðið fullgildur þátttakandi í umróti samfélagsins
nema það sæki efnivið sinn þangað; og þess vegna er innlend leikritun
óhjákvæmileg forsenda þess að hér verði til lifandi leikhús. Einmitt af
þessum sökum ber brýna nauðsyn til að menn fylgist náið með því hvernig
leikrituninni farnast og hvort hún sé á réttri leið. Mér hefur oft þótt mikið
skorta á að menn ræddu eðli og vanda þessarar bókmenntagreinar af nógu
mikilli alvöru, og hafi mér ekki tekist annað með þessum orðum mínum
en minna menn á nauðsyn slíkrar umræðu, er tilgangi þeirra náð.
32