Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 27

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 27
Endurreisn eða auglýsingamennska kringum sig, að athöfnum á sjálfu sviðinu. Orðræður persónanna eru hér ekki eina tæki höfundar til þess að koma boðskap sínum á framfæri eins og oft er raunin í íslenskum leikritum, hér er mál leiksviðsins einnig notað og víða af mikilli hugkvæmni. Við tölum stundum um að menn gufi upp — í Dúfnaveislunni tekur Rögnvaldur Reykill, sem er búinn að stela millj- ónum af fátæku fólki þessa lands og koma þeim fyrir á dularfullum kontóm í erlendum bönkum, inn kafsel og gufar síðan upp — á sviðinu fyrir framan okkur. I heimi Strompleiksins, þar sem allt er „blöff frá rót- um“, eins og Ljóna Ólfer kemst að orði, er lík frænkunnar í strompinum undirstaða þeirrar broddborgaralegu virðingar sem frú Olfer reynir að halda dauðahaldi í. Þær persónur sem hér ber fyrir augu eru ekki eftirlíkingar lifandi fólks í daglega lífinu, þær eru samfélagshættirnir holdi klæddir. Aðferð Laxness hentar því ágætlega til að afhjúpa fáránleika og rotnun þess samfélags sem hann lifir í. Þessi aðferð hefur vissulega þau takmörk að hún leyfir ekki að orsakir spillingarinnar séu greindar og tengdar öðrum þáttum þjóðfélagsins. Þeir sem nota kröfuna um heildarsýn bókmennta á samfélagið sem mælikvarða á raunsæi þeirra myndu því tæplega vilja fallast á að leikrit Laxness séu raunsæ verk. Hér greinir menn e. t. v. öðru fremur á um hvert sé verksvið höfundarins og hvaða skyldur hann hafi gagnvart lesandanum. Laxness álímr það greinilega ekki í sínum verkahring að útlista fyrir lesendum eða áhorfendum hvers vegna allt sé eins og það er eða lauma að þeim lausnum á vandamálunum. Og hann er staðráðinn í að prédika ekki yfir mönnum eða reyna að hafa vit fyrir þeim, eins og best má sjá af ritgerð hans, Persónu- legar minnisgreinar um skáldsögur og leikrit, en þar segir meðal annars: Önnur tálsnara sem bíður leikritaskálds er sú þegar hann lætur eftir ástríðu sinni að prédika móral yfir almenníngi í leikhúsinu. Hversvegna? Vegna þess að siðgæði er sennilega sá einn varníngur sem hver skósmiður og innan- búðarstúlka í salnum hefur feingið jafn vel útilátinn og leikhöfundurinn, ef ekki betur. Þýðir þetta þá að leikrit Laxness séu ekki annað en ábyrgðarlaus leikur listamannsins að forminu og að hann hafi gefið upp alla von um að hafa áhrif á hugsunarhátt fólks og afstöðu? Ég held ekki, því að út úr táknmáli leikritanna skín djúp andstyggð en jafnframt e. t. v. nokkur uppgjöf gagn- vart því sem verið er að lýsa. Afstaða skáldsins er þannig mjög greinileg, þó að maður fái það aldrei á tilfinninguna að hann sé að reyna að troða upp á mann eigin skoðunum eða reyna að hafa áhrif á mat manns. Allt 2 TMM 17
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.