Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Blaðsíða 20

Tímarit Máls og menningar
Ég veit ekki til þess að nokkur annar en ég hafi nýlega vikið að uppruna-
legri merkingu stalínisma-hugtaksins og hlýt ég því að eiga minn hlut í þessum
ákúrum. Ég benti á (í Þjóðviljanum 29. mars síðastl.) að hugtakið stalínismi
væri fundið upp af stalínistunum sjálfum vegna þess að þeir mátu kenningar
Stalíns um uppbyggingu sósíalismans í Sovétríkjunum sem sjálfstætt framlag
til marxískra fræða. Þess vegna nefndu þeir fræðikenningu sína marxisma-
lenínisma-stalínisma a. m. k. fram að 20. flokksþingi sínu.
Þessi skilgreining á stalínisma er því hvorki „áður óþekkt“ né fundin upp af
neinum íslenskum „gáfnakolli“. Vésteinn hefði því getað sparað sér háðsyrðin.
Að kenna við „þrengslagöng“ málefni, sem varðaði líf eða dauða milljóna
manna og var áratugum saman höfuðdeiluefni sósíalista um heim allan er
léttúðugri fræðimennska en svo að því verði trúað að ádrepuhöfundur hafi
hugsað til hlítar hvað hann var að segja.
Hugtök breytast með breyttum viðfangsefnum og er ekkert við því að segja.
En hér er ekki um slíkt að ræða. Endurupptekt stalínisma-hugtaksins sem tákns
þess sem mönnum þykir verst hafa tiltekist í sósíalískum ríkjum er, þegar til
rótar er grafið, ekkert annað en herbragð manna, sem hafa yfirgefið byltingar-
stefnu marxismans en þora ekki að viðurkenna það hræsnislaust af ótta við
fortíð sína, við marxismann. Þess vegna reyna þeir að fela helstu baráttufræði-
legar niðurstöður marxismans undir heitinu stalínismi. Þegar franski kommún-
istaflokkurinn afneitar alræði öreiganna er það um leið yfirlýsing um að hann
stefnir ekki að kollvörpun alræðis borgarastéttarinnar (eignarhalds hennar á
framleiðslutækjum og afurðum). Og þegar Alþýðubandalagsmenn hér fara fyrir-
litningarorðum um þessa „gömlu tuggu“ marxismans en lýsa yfir trú sinni og
hollustu við þingræðið er það bein stuðningsyfirlýsing við auðvaldsskipulagið.
Báðir flokkarnir eru stéttasamvinnuflokkar samkvæmt eigin yfirlýsingum. Bar-
áttan gegn stalínismanum er skálkaskjól stéttasamvinnunnar og hentistefnunn-
ar. Af þeim ástæðum og þeim einum tók ég til máls gegn stalínisma-vaðlinum
í Þjóðviljanum og víðar.
Nokkur orð um sósíalismann.
Vésteinn Lúðvíksson segir að hugtakið sósíalismi sé þanið svo út að það
verði nánast merkingarlaust. Þetta er hverju orði sannara. Sá flokkur eða hreyf-
ing sem skírskotar til alþýðu er varla til sem ekki kennir sig til sósíalisma. En
það þýðir ekki að þeir sem í alvöru vilja stefna að sósíalisma hætti að nota það
heiti. Verkefnið er að skýra fyrir sjálfum sér og öðrum hvað í því felst. Fyrst
og fremst verður mönnum að skiljast það að um engan sósíalisma gemr verið
að ræða nema með afnámi auðvaldseignaréttarins á þýðingarmestu framleiðslu-
tækjum og landi og valdsviptingu borgarastéttarinnar. Það er frumskilyrði sósíal-
istískrar þróunar. Þetta hefur gerst í nokkrum löndum heims. Þess vegna köll-
Framhald á bls. 127.
10