Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Síða 81

Dymbilvaka, skdldið í vitanum
stjarnan úr upphafi kvæðisins. Og frekari tenging er gefin í skyn, „fylgi-
nauturinn“ gæti eins vel verið gesturinn fyrrnefndi.
Línurnar „Til þín mun guð úr austri örvum beina / og annar glotta kalt
í sigðarlíki'* (1,90—91), sem fylginauturinn virðist mæla, hafa margvíslega
skírskomn. Hér em afmr framandlegir guðir sem skáldið nemur um spá-
dómsorð. Auk þess virðast dagur og nótt mjög skýrt einkennd í þessum lín-
um þar sem guðinn í austri er rísandi sól sem sendir geisla sína yfir landið
en hinn er tunglið (mánasigð merkir vaxandi mngl) sem er ekki eins ágengt
og fjandsamlegt, en varla tiltakanlega velviljað.
Drottningin („O drottning mín“ (1,94)) vísar til enn einnar áhrifamikill-
ar persónu og samtímis em tengslin við stjörnuna óumflýjanleg. Viðurvist
konu kemur fram í kvæðinu hér fyrsta sinni.
Sá kaþólski blær, sem fyrir er í kvæðinu, gæti einnig kallað fram í hug-
ann gömlu kenninguna flœðar stjarna (María mey).
Síðan kveður við hljómur af fjarlægum streng, bendir til vonar, og
afmr er hér fjarlægur guð.
Smtt lína, „Liljan sefur“, er hér nomð til að tengja hinar óráðnu myndir
lilju og næmrgala, sem áður eru komnar, þeirri lilju sem birtist innan
skamms.
Urfellingarmerkin eftir 100. línu virðast merkja endi vofunæturinnar.
Liljan sefur, skáldið tárfellir af gleði eða feginleika.
Það sem eftir er af I. hluta bregður skýrara Ijósi á ytra umhverfi kvæðis-
ins. Óveðrið er allt umhverfis skáldið, brimlöðrið þýtur yfir höfði hans.
Ymislegt minnir á fyrri stig kvæðisins: „veifuðu vindar“ (1,105) minnir á
1,48. Hér birtist liljan aftur og er líkt við ljónsþófa, brimið. Þessi lilja ber
að sumu leyti svip hinnar fyrri sem þá mundi vera sævartákn.
Næst kemur millispil sem gefur forsmekk að II. hluta, þrjár línur sem
standa sjálfstætt, 1,113—115. Þessar línur geta vel átt við óveðrið, en þær
boða líka það mannlega ofviðri sem framundan er. Þessar hetjur í haugi um-
lykja blinda vitfirringu eins og um dýrgripi væri að ræða sem grafnir hefðu
verið með þeim. Og óveðrið þurrkar út bæði sól og stjörnur, það er ómögu-
legt að ná áttum. Rímið tengir þessi tvö viðfangsefni.
Þær níu samofnu línur, sem I. hluti endar á, tilheyra óveðursþættinum
en vísa einnig fram á við í IV. hluta. Hér kemur eitt þessara erfiðu fornafna,
þér í 118. línu. Fornafnið gæti vísað fram á við til fornafns annarrar per-
sónu í IV. hluta, það gæti átt við skipið, vitann, eða vísað aftur til gestsins
og fyrra samtals þeirra því hér eru aftur vættir í djúpinu sem búa mönnum
71