Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Page 121

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Page 121
Úrvinnsla orbanna Eftir að Pétur hefur sagt að allt sé stopp í húsbyggingunni, og er sofnaður út frá öllu saman, vakir konan og hugsar ráð sitt: Hún dró til sín sængina, vafði henni um sig svo að myndaðist autt bil milli þeirra í rúminu og á þetta auða tóm brá ljósið geisla sínum og klauf nóttina í tvennt; í fyrsta skipti varð smán hennar viðskila við smán hans og gekk sína píslargöngu ein. (53) Með þessari myndrænu lýsingu er verið að segja frá mikilvægum tíma- mótum í lífi konunnar, hún er hætt að fylgja manni sínum. Þetta tapast alveg í þýðingunni, vegna þess að „í fyrsta skipti“ er þar einfaldlega orðið að atviksorðinu „först“ (38), eins og um einhverja upptalningu á aðgerðum sé að ræða. Hvergi kemur þar þó fram hvað gerist næst, og textinn hangir því ekki heldur saman setningafræðilega. Föst orð og orðtök Eitt af því sem einkennir íslensku samanborið við mörg önnur tungumál er mikill fjöldi myndrænna orða og orðasambanda, sem í mæltu máli hafa að miklu leyti misst upprunalega merkingu sína og eru þar mest notuð í yfirfærðri merkingu. I Leigjandanum er mjög mikið af slíkum orðasam- böndum, sem þýðandi hefur annaðhvort misskilið eða þýtt alltof bókstaf- lega. Skulu hér nefnd nokkur dæmi um þetta. Þegar hjónin átta sig á stöðu sinni gagnvart leigjandanum, sem hefur tekið upp sófann fyrir þeim, svo að þau verða að fara snemma í háttinn á hverju kvöldi, segir: „þau voru að fuðra upp og visna fyrir augum hvors annars, tvö útbrunnin skör fyrir tímann“ (55—56). „Skar“ er upprunalega brunninn kveikur eða kerti sem er að brenna út, en í yfirfærðri merkingu er orðið einnig notað um hrumt fólk eða gamalmenni. A íslensku er því hægt að nota orðið „skar“ ýmist um kertaloga (og kveik) eða fólk. Þessa tvíbentu mynd Svövu hefur þýðandi annaðhvort ekki skilið eða hirt um, því að hann þýðir einfaldlega frá orði til orðs: „dei heldt pá á löga opp og visne for augo pá einannan, to talgljos oppbrende för tida“ (39). Líking hjónanna við tóigar- kertin í þýðingunni er alveg út í hött, og gerir textann mjög skrítinn. Þegar konan hefur komið með kaffibolla og innskotsborð fram í forstof- una til leigjandans, tekur hann hvort tveggja úr höndum hennar, þakkar henni fyrir og brosir. „Þetta bros kom henni í opna skjöldu þarna sem hún stóð allt í einu varnarlaus með ekkert í höndunum“ (36) segir um viðbrögð hennar. Orðasambandið „að koma e-m í opna skjöldu“ er nú á dögum oftast notað í yfirfærðri merkingu. Islenskar húsmæður eru líka fæstar búnar skjöldum eða vopnum sér til varnar á heimilum sínum. Það virðist 111
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.