Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Page 51

freistinguna að árétta hugmynd hér og þar,
strika út setningu og stinga inn annarri.
Konunni sem hefur undanfarin tvö ár séð
um að gefa bækurnar mínar út á tékknesku
finnst alveg sjálfsagt að taka mið af frönsku
útgáfunni. Þegar ég geng frá tékkneska
textanum handa henni ber ég hann saman
við frönsku þýðinguna og bæti inn í hann
síðari tíma smábreytingum. Þannig geta
menn auðveldlega skilið reiði mína þegar ég
komst nýverið að því að bækur mínar hefðu
í nokkrum Asíulöndum, og að mér for-
spurðum, verið þýddar upp úr amerískum
þýðingum! Þegar kínverskur útgefandi og
amerískur háskólamaður þykjast ekki vita
hvað Frakkland skiptir miklu máli í verkum
mínum, er þá fáfræði um að kenna? Eða
einhverju öðru? Á ferðalögum mínum um
heiminn heyri ég alls staðar sama viðkvæð-
ið:, ,Franskar bókmenntir? Þær skipta engu
máli lengur." Menn hugsa eflaust að þetta
sé bara eins og hver önnur vitleysa. En það
sem veldur því að þetta er ærið mikilvæg
vitleysa, er ánægjutónninn sem fylgir setn-
ingunni. Því hatur á Frökkum er staðreynd.
Það er lágkúra sem verður vart um allan
heim sem byggist á löngun manna til að
hefna fyrir þá yfirburði sem frönsk menn-
ing hafði um árhundruð. Eða er þarna ef til
vill, þegar komið er út fyrir okkar heims-
álfu, um nokkurs konar afneitun á Evrópu
að ræða? Mér finnst þetta hrokafulla
Frakkahatur móðgun við mig persónulega,
rétt eins og mér sárnaði hroki stórþjóðanna
í garð smáþjóðar eins og þeirrar sem ég á
rætur að rekja til. Afsakaðu, lesandi góður,
ef ég gerist nú heldur tilfinningasamur.
Þegar ég lauk við Kveðjuvalsinn árið 1971
var ég þess fullviss að nú væri rithöfunda-
ferill minn á enda. Þetta var á þeim árum
þegar Bæheimur var hemuminn af Rúss-
um, á erfiðasta tímabilinu í lífi mínu. Ég
gleymi því aldrei að á þeim tíma vom
Frakkar þeir einu sem sýndu mér stuðning.
Claude Gallimard var sífellt að heimsækja
veslings rithöfundinn í Prag sem ætlaði að
hætta að skrifa. Árum saman voru engin
önnur bréf í póstkassanum mínum en bréf
frá vinum mínum í Frakklandi. Það var
fyrir þrýsting þeirra og elskulegar fortölur
sem ég afréð loks að flytjast úr landi. í
Frakklandi varð ég fyrir þeirri ógleyman-
legu reynslu að finnast ég hafa endurfæðst.
Eftir sex ára hlé fór ég síðan smátt og smátt
aftur að fást við að skrifa. Á þessum tíma
sagði konan mín aftur og aftur: „Frakkland,
það er þitt annað fæðingarland“.
Friðrik Rafnsson þýddi
Þessar þrjár greinar birtust í bókakálfi franska stór-
blaðsins Le Monde þann 24. september síðastliðinn.
Tilefnið var útkoma nýjustu bókar Kundera, greina-
safnsins Hinar sviknu erfðaskrár. I aðfaraorðum að
þessum þremur stuttu textum segir Josyane Savign-
eau m.a.: „Milan Kundera hefurekki veitt blaðavið-
töl frá því árið 1985. Það ár rakst hann í bandarísku
dagblaði á viðtal sem sagt var vera við hann, en var
í rauninni aðeins rangfærslur og útúrsnúningar. Þá
sór hann þess dýran eið að veita blaðamönnum aldrei
viðtal framar. Flestir rithöfundar kannast vel við
rangfærslur sem þessar. Margir blaðamenn stunda
það að lesa ekki bækur höfunda sem þeir ræða við,
heldur láta sér nægja greinar um höfundana eftir aðra
blaðamenn með þeim afleiðingum að upp koma
næsta fáránlegar aðstæður. Blaðamenn spyrjaþannig
ekki út frá bókum höfunda, heldur öðrum viðtölum
við aðra blaðamenn. Með öðrum orðum, út frá röng-
um forsendum.
Sumir höfundar bregðast við þessu með því að
gera grín að blaðamönnum, rugla þá í ríminu. Aðrir,
eins og Philip Roth, sýna blaðamönnum stórkostlega
TMM 1993:4
49