Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 17

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 17
ítalski hátturinn ottava er átta ljóðlínur, sem ríma saman eftir reglunni: ab,ab,ab,cc. Hátturinn var um skeið mjög vinsæll með vestrænum þjóð- um, þótt vandasamur sé. Gunnarshólma lýkur á tveimur ottövu-erindum. Sestína er heils kvæðis háttur eins og sonnettan, og er fólgin í endurtekn- ingu lokaorða í línu eftir sérkennilegri reglu. Hvert erindi er sex penta- jamba-línur, og eru lokaorðin sex í hverju erindi endurtekin sem lokaorð í næsta erindi á eftir í röðinni: sjötta, fyrsta, fimmta, annað, fjórða, þriðja; unz nýbreytni þessarar röðunar er tæmd með sjötta erindi. En þá kemur í lokin þríhenda, þar sem tvö þessara lokaorða koma í hverja línu. Ekki veit ég til að neitt hafi verið þýtt af sestínu-kveðskap. En Snorri Hjartarson orti kvæðið Við ána á þessum afar vandasama hætti. í því kvæði er röð lokaorðanna þessi samkvæmt reglunni: heiði daga glugga hurðir steina fljótsins fljótsins heiði daga glugga hurðir steina glugga hurðir steina fljótsins heiði daga steina fljótsins heiði daga glugga hurðir hurðir steina fljótsins heiði daga glugga daga glugga hurðir steina fljótsins heiði Ljóst er, að í sjöunda erindi, ef til kæmi, yrði röðin sú sama og í fyrsta erindi. Loks er að minnast á pentajamba sem einnar línu bragarhátt. Á íslenzku hefur sá háttur verið nefndur stakhenda. Ensku sextándu aldar skáldin, Marlowe og Ben Jonson og fleiri, beittu mjög stakhendu í leikritum sínum, og einkum þó Shakespeare, sem ræktaði hana öllum fremur og gæddi hana lífi með aukinni fjölbreytni í hrynjandinni, án þess að víkja frá sjálfu tvíliða-forminu. Og það gerði hann með því að setja aðra tvíliði, tróka, sponda og stundum pirra, í stað eins eða fleiri jamba í línunni, og þá umfram allt þannig, að formið fylgdi efninu sem bezt eftir. Fimmti bragliðurinn í línulok gat ýmist verið jambi eða amfíbrakki, og línan þá ýmist karllína eða kvenlína. Þessi stakhendu-stíll á ekki beinlínis greiðan aðgang að íslenzkri braghefð. En þegar leikrit þessara höfunda hafa verið þýdd á íslenzku, hefur þótt hlýða að beita sams konar aðgerðum, fyrir fjölbreytni sakir, og til þeirra stflþarfa sem ferðinni ráða. TMM 1993:4 15
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.