Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 82

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 82
fyrir sér hvort hugtakið textatengsl segi okkur ef til vill talsvert um tíðarandann — fyrst það hefur fengið mikinn hljóm- grunn meðal fræðimanna". Á þessum blöðum hefur verið rætt um öld frumleik- ans og öld tortryggninnar; má vera að við séum nú komin inn í öld óhjákvœmileik- ansl Umræður um „póstmódernisma" í bókmenntum og listum hafa í raun snúist beint og óbeint um þessa spumingu. Á meðan sumir lista- og fræðimenn hafa hald- ið því fram að póstmódernismi væri til marks um að frumleiki og nýsköpun séu komin í hættuleg þrot, hafa aðrir orðið til að nota hugtakið í fögnuði um frelsi til að endurskoða sögulegar hefðir og sækja sér í þær „tilvitnanir" sem sómi sér vel í nútíma- legu samhengi.12 í stað óttans við áhrif hafa sumir fyllst gleði endurvinnslunnar. Einn þeirra er Þorgeir Þorgeirson sem í ræðu hefur nýlega fjallað um „hina æsispenn- andi endurvinnslu fomra og dugandi hug- mynda“, sem kjarna listsköpunar: [... ] þannig æxlast listasagan og viðheld- ur sér kynslóð af kynslóð. Hún er bara örfáar klassískar hugmyndir sem birtast í nýjum og nýjum tilbrigðum. Vafasamt að þessar hugmyndir séu öllu fleiri en litning- amir í kynfrumunni, en þær eru líka jafn frjóar og fjölbreytilegar að innri gerð og duga því andlegu lífi kynslóðanna til sífellt fjölbreytilegri einstaklingstilbrigða.13 Engin ástæða er til að ætla að hörð árás Þorgeirs á ,,nýjungasýki“ eigi við um alla nýsköpun í bókmenntum (enda má segja að hann laumi frumleikanum inn urn bakdym- ar), en hann hefur mikið til síns máls þegar hann segir að fmmsamning skáldskapar sé endurvinnsla eldri hugmynda rétt eins og þýðingar skáldverka. „Og varla munur á því að endurskapa hugsun úr einu tungu- máli á annað og hinu að endurskapa hugsun fortíðarinnar í nútímans andblæ“ (96). í þessu samhengi ræðir Þorgeir svo einmitt óvenjulegt skáldverk sem beinlínis fjallar um endurvinnslu pappírs, m.a. ýmiskonar ritverka; það er skáldsagan Alveg glymj- andi einvera eftir tékkneska höfundinn Bo- humil Hrabal (sem Þorgeir þýddi ásamt Olgu Franzdóttur). Söguhetjan Hantja vinnur við ruslapappírsvél í kjallara í Prag, eiginlega í „undirheimum“ hins tékkneska alræðisrikis sem er m.a. stjómað með rit- skoðun. Hantja ,,endurskoðar“ hinsvegar þau rit sem honum berast með pappírsúr- gangi þessa samfélags. Hann segist að vísu hafa verið „sílesandi í von um að finna einhverjar vísbendingar í bókunum, sem einlægt hafa þó brugðist mér og svikið mig um allan himneskan boðskap“,14 en af sög- unni verður ljóst að þær hafa gert honum kleift að skapa sér frjálsan hugarheim í djúpum hins þrúgandi samfélags. Sá heim- ur einkennist ekki síst af mjög ögrandi textatengslum þar sem saman koma Jesús Kristur, Laó-tse, Erasmus, Goethe, Kant og Hitler, svo nokkrir höfundar séu nefnir, og raunar koma myndlistarmenn einnig við sögu. Ekki veit ég hvort sjá megi mikinn skyld- leika með þeirri umhverfisvernd og endur- nýtingu sem menn beita sér nú mjög fyrir í nafni vistkerfisins og þeirri endurvinnslu sem sjá má í heimi bókmennta og lista. En ljóst er að bókmenntir Vesturlanda hafa um skeið lifað tíma endurmats fremur en rót- tækra umbrota, hvað þá byltinga. Bók- menntaheimurinn einkennist af vaxandi fjölhyggju (plúralisma) og nýsköpun felst oft í því að átta sig á og koma á framfæri hefðum minnihluta- eða jaðarhópa; þeir 80 TMM 1993:4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.