Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Blaðsíða 102

inniheldur m.a. bréf frá því löngu fyrir styrjöldina, þar sem hann talar um
að sér „finnist líf sitt allt stefna mót hörmulegum endalokum.11
Svo aftur sé vitnað í Isaac Bashevis Singer, þá segir hann ennfremur um
Schulz: „Hefði Bruno Schulz orðið lengri lífdaga auðið, mundi hann ef til
vill hafa fært okkur gersemar sem okkur getur ekki einusinni órað fyrir. En
það sem hann afrekaði á sinni skömmu ævi, var nægilegt til þess að hans
verður minnst sem einhvers merkilegasta höfundar sem uppi hefur verið.“
Þó hann hafi aðeins skrifað þessar tvær litlu bækur, hefur Bruno Schulz
haft geysileg áhrif á yngri höfunda í Evrópu. Vissulega ekki jafnvíðtæk og
samtímamaður hans Franz Kafka, en slíkt er að vísu lítt mælanlegt. Þessar
bækur láta ekki mikið yfir sér, tvö stutt smásagnasöfn, en innan spjalda
opnast heimar, eða sýn til heima sem við fáum ekki að sjá annarsstaðar. Og
allt þetta sprottið úr smábænum Drohobycz, þar sem kanillinn angar, eða
réttara sagt angaði, því þessi heimur er horfínn. „Þau ár eru liðin og koma
aldrei aftur“ — einsog segir í Fjallkirkjunni, öðru verki þar sem bernskan
fær „mýtískt“ vægi. Skáldsaga effir Joshua Singer, bróður Isaacs, hét Frá
horfnum heimi, og það hefði allt eins getað verið titillinn á sögum Schulz:
það er sá sami horfni heimur sem hann lýsir, nema hann lýsir honum
innanfrá, ef svo má segja, eða lýsir hann innanfrá. Hann hvarf með Schulz
sjálfum og styrjöldinni, en í bókum hans er hann enn við lýði. Lestur slíkra
bóka er sannarlega upplifun.
100
TMM 1994:4