Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Blaðsíða 129

kvæmni og hlutlægum lýsingum, það er
upptekið af því að koma hegðun og við-
horfum vélanna til skila án milligöngu
myndmálsins. („Við enda bókahilln-
anna er hurð fram í forstofuna, og á
næsta vegg, suðurveggnum hvítmáluð
rennihurð með sandblásnu gleri.
Vinstra megin hurðarinnar, í suðaustur-
horni herbergisins eru þrjár gamlar
Hansahillur. Þar eru orðabækur og bæk-
ur um málvísindi og táknff æði, frá fyrsta
ári háskólanáms Vöku.“ (89) Það ber þó
að hafa í huga að þessari lýsingu er ætlað
að draga fram hina kerfisbundnu nátt-
úru Vöku.) Á köflum er það næstum því
vísindalegt í tilraunum sínum til að orða
hugsanir og tengsl sem nákvæmast og
lýsingar á umhverfi og hlutum eru
gæddar sömu eiginleikum, fáorðar og
tildurslausar. Fyrir vikið er eins og allar
þessar lexíur um líf í borgarheimi sam-
tímans vinni eins og eftir forriti. Það er
ekkert gaman í þessum ímyndaheimi.
Hann er bara þarna og umræðan um
einkenni hans og einkenni einstakling-
anna sem lifa í honum gengur eftir
snurðulausum þræði sem teygir sig á
milli upphafs sögunnar og loka hennar.
Okkur er miðluð vitneskja um að per-
sónur skáldverka eru lögmál sem vinna
effir ákveðnum reglum og að ef til vill á
þetta einnig við um raunverulegt fólk,
að minnsta kosti getur verið jafn erfitt
að skilja sjálfsmyndir þess að ffá um-
hverfi þeirra eins og það er erfitt í text-
anum. Við fáum að vita að bókin er
ímyndað rými, tilbúinn heimur líkt og
sá heimur sem við búum í en það er
enginn skáldskapur í þessum heimi, að-
eins lýsingar á kerfum. Ef til vill er það
holl áminnig að sjá hvernig sagan vísar
á tilbúning sinn en það er lífleysi í henni
sem gerir hana ffemur að kennslubók í
póstmódernum viðfangsefhum en að
spennandi glímu við þessi viðfangsefni.
Þau eru sett fram með allt að því
dogmatískri þrjósku án þess að það sé
reynt að kanna þanþol þeirra að ráði. En
heimssköpunin sjálf, borgin, er óum-
deilanlega mynd af veruleika sem fram
til þessa hefur ekki fundið sér sannferð-
uga tjáningu. Þannig geta þeir sem telja
sig búa í stórborginni Reykjavík sleppt
því að ergja sig á veruleika smáborgar-
innar sem ryðst með slorlyktinni inn
um gluggann þegar þeir aka um breið-
strætin. Þeir búa nú í Borginni sem er
heimur sem tjáir jafn vel slorið og það
sem er inni í gervihnattasjónvarpinu,
samslátt hins raunverulega en þó fram-
andi heims miðlunarinnar og grá-
myglulegs veruleikans sem geisar fýrir
utan gluggann.
Kristján B. Jónasson
Ljóðvísindi
Sveinn Yngvi Egilsson: Aðflutt landslag.
Mál og menning 1993
Það brá svo við í sumar að leyndardóm-
ur Fljótsdals rann upp fyrir mér með
hjálp ljóðs. Dalurinn er eins og menn
vita gróðurfarslegt undur. Þar er skógur
meiri en annars staðar á landinu og
blómgróður var hreint ævintýralegur í
júlí þegar ég kannaði dalinn. Framandi
landslag, hugsar maður, og „aðflutt
landslag“ sagði ég upphátt eftir lestur
ljóðs með því nafni í samnefndri ljóða-
bók eftir Svein Yngva Egilsson:
Þegar maður ferðast um sveitir Skot-
lands rekst maður stundum á fjall sem
hefur undarlega íslenskt svipmót og sker
sig jafnvel svo úr umhverfinu að það er
eins og það eigi þar ekki heima. Á þessu
er eðlileg jarðfræðileg skýring því þetta
er að öllum líkindum íslenskt fjall sem
hefur færst úr stað. Ef maður þekkti
landið sitt betur mundi maður sjálfsagt
oft fara nærri um átthaga þessara fjalla
uppi á íslandi, en mörg eru þannig í
laginu að þau mundu kölluð Hestfjöll
heima.
TMM 1994:4
127