Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Blaðsíða 132

ljóðum. „Ljóðið um veginn" í fyrsta
hluta sýnir með þverstæðum hvernig
skáldskapurinn er tjáning á reynslu, á
lífinu. Þetta er góð útfærsla á gömlu við-
fangsefni og minnir stundum á „Veginn,
vatnið og nóttina“ úr Fljótinu helga eftir
Tómas Guðmundsson. Ljóðið fer veg-
inn sem söngvarinn hefur þegar farið,
það vappar utan
vegar og inn á hann aftur, ungt og
óreynt og veit ekki að það er dregið
áfram af reyndri rödd sem bíður
þess þar sem vegurinn endar...
I „Lífsláninu" verða ljóðin kvittanir fyrir
öllu sem hann hefur tekið út um ævina,
„öllum útgjöldum / og viðskiptum,
býttum, skuldum, greiðasemi, / mis-
gerðum, innantómum staðreyndum“.
Þessar kvittanir afhendir hann okkur,
svo þið hafið eitthvað
í höndunum um að ég
sem hafði lífið aðeins að láni
var þó mitt á meðal ykkar.
í „Hringingum" þakkar hann fýrir að
eiga það sem enginn getur tekið frá hon-
um, íþrótt vammi firrða, eins og annað
skáld sagði. En besta ljóðið af þessu tagi
er „Fyrir þá sem ekki vissu“:
Heimurinn er hús (eins og allir vita) og
utan um hann eru ljóðin smíðuð eins og
stillansar (færri vita þetta). Maður getur
klifrað upp og niður ljóðin og komið við
hrjúfan heiminn á öllum hæðum hans,
getur dyttað að honum að vild utan frá
og kíkt inn um efstu sem neðstu glugga
hans; en maður má aldrei fara inn í
heiminn af hinum hátimbruðu ljóðum,
og sá sem brýtur það lögmál er ekki leng-
ur iðnaðarmaður heldur þjófur.
Þetta ljóð er gott dæmi um list Sveins
Yngva eins og hún gerist best: frábær
hugmynd sett fram í einfaldri en ná-
kvæmri yfirborðsmynd sem dýpkar svo
eða víkkar á óvæntan og jafnvel
margræðan hátt. Aðferð hans er jafnan
sú að nota auðugt talmál og halda á
yfirborðinu saklausri undrun barnsins
frammi fyrir heiminum, en undir niðri
leynast þversagnir efa og angistar. Boll-
inn þráir steingólfið, svefninn fylgir ekki
syfjunni, gler breytist á nóttunni „eins
og annað“, persónuleg reynsla okkar er
smámynt í vasa sem enginn nennir að
telja. Öfgafullar andstæður (farþegaskip
í baðkerinu) tjá djúpstætt öryggisleysi.
Vísanir dýpka mörg ljóðin, til dæmis
„Aðflutt landslag“ eins og sjá má hér í
upphafi, „Sjálfsmynd með barn . . .“,
„Leiguíbúð“, og ef til vill vísar „Fyrir þá
sem ekki vissu“ í viðtal Árna Sigurjóns-
sonar við Þórarin Eldjárn í þessu tíma-
riti. Tvö ljóð í fyrsta hluta nota
skemmtilega vinnu skáldsins við Jónas
Hallgrímsson, „Salthólmsferð" og
„Ólund 1844“. Hið síðara er svo lært að
það þarf langa neðanmálsgrein til skýr-
ingar, en þegar nánar er að gætt er þessi
neðanmálsgrein nógu skáldleg til að
geta kallast prósaljóð. í „Eftir Magritte"
er vísað í málverk og leikið að þverstæð-
um í anda súrrealisma þegar skáldið
gengur aftur á bak inn í búð og fær
mánudag í staðinn fyrir dagblað.
Prósaljóðin bera af í bókinni, enda
passar það form einstaklega vel við að-
ferð Sveins Yngva og stíl. Hann notar
það einkum til að lýsa ljóðvísindalegum
athugunum sínum á eðli fyrirbæranna,
eins og ýmis dæmi hér að ofan sýna;
einstaka eru eins konar örsögur, til
dæmis „Krákueyjan“.
Kyn sjálfsins
Sjaldgæft er að hið skáldlega sjálf sé eins
skýrt í fyrstu bók og hér er raunin. Ljóð-
in í Aðfluttu landslagi túlka persónuleg-
ar upplifanir á sjálfhverfan hátt sem gæti
orðið hvimleiður ef honum fylgdi hroki
en er heillandi vegna persónunnar sem
\
130
TMM 1994:4