Tímarit Máls og menningar - 01.06.1995, Page 44

Heiti bókarinnar, Svartar fjaðrir, vísar beint til eins konar stefnuskrár-
kvæðis hennar, „Krummi“. Þar er hrafninn gerður að tákni hins ófágaða,
grófa og upprunalega. Davíð hyllir krunkhrafnsins þó að hann lýsi jafnframt
þrá þessa táknfugls síns til að „fljúga eins og svanirnir syngja.“ Raunar má
telja að í þessari tvíbentu afstöðu birtist ákveðin hugmyndaleg brotalöm
svipað og líka kemur fram í því að lofsyngja hina erótísku lífsnautn sem þó
er „synd“.
í einfaldri náttúrumynd þessa kvæðis birtir Davíð mun tveggja kynslóða:
Annars vegar rómantíska fágun og upphafningu sem við þekkjum úr svana-
kvæðum skálda eins og Steingríms Thorsteinssonar og Einars Benediktsson-
ar. Hins vegar dýrkun hins frumstæða, sterka og upprunalega.
I þeim mun blasa við grundvallarandstæður í lífsafstöðu sem þýski
skáldheimspekingurinn Nietzsche kenndi fyrir aldamótin við grísku guðina
Apollon og Díonýsos.
Apollon var guð hinnar fáguðu listsköpunar, hörpuleiks, hugsunar og
íhygli. í dýrkun hans sá Nietzsche ákveðin hnignunareinkenni grískrar
menningar. Díonýsos var á hinn bóginn guð hinnar óheftu lífsnautnar, guð
víns og söngs og dans, hömlulaus og sterkur. I dýrkun hans sá Nietzsche
lífsþrótt og kraft upprunaleikans.
Með Davíð Stefánssyni og Svörtum fjöðrum hans eignaðist Díonýsos
sterkasta forsöngvara sinn meðal íslenskra skálda.
Þessi tónn hafði þó legið í loftinu síðan um aldamót er skandínavískir
höfundar tóku að nema eldfim vígorð hins þýska risa sem kveiktu í hugum
þeirra. Líklega er Knut Hamsun frægasta dæmið um norrænan játanda
hinna díonýsísku lífsgilda. Hver man ekki Inger og ísak í Gróðri jarðar. Við
eigum þó svipaða dýrkendur þess krafts, sem býr í frumstæðum uppruna-
leik, þar sem eru Guðmundur Friðjónsson, Þorgils gjallandi og síðar Guð-
mundur G. Hagalín.
I ljóðformi Davíðs eins og það birtist í Svörtum fjöðrum má í senn heyra
bergmál frá hljóðfalli þjóðvísna og danskvæða sem og greina áhrif frá þeim
hópi táknstefnuskálda er höfðu það að markmiði að virkja tóngildi og
tónlist sjálfs málsins í ljóðum sínum. Áþekkur einfaldur, ljóðrænn kveð-
skaparstíll hafði þó áður birst íslenskum lesendum á fyrstu áratugum
aldarinnar. Enn munum við Jóhann Sigurjónsson, Huldu og Jóhann Gunn-
ar Sigurðsson.
Samt er eins og kvæði Davíðs hafi opnað mönnum öldungis nýjan heim
eða varpað á hann nýju ljósi.
Sigurður Nordal lýsti því síðar er hann heyrði Davíð lesa kvæði sín í fyrsta
sinn:
38
TMM 1995:2