Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Síða 15

FRAMHJÁ ÞÖGNUÐUHOLTUM
áhrifamikið í einfaldleik sínum. Skilaboðin eru brýning til okkar allra um að
veita lífríkinu umönnun og sýna því virðingu:
Regn ungskógi
sólskin ungskógi
sól og regn ungviði
(Farvegir)
Einhver stórfelldustu náttúruspjöll hin síðari ár á íslandi er framræsla mýra
sem hófst á þessari öld effir aldalanga eyðingu skóga og kjarrs. Mýrarnar eru
„öndunarfæri landsins“ eins og Halldór Laxness orðaði það.4 Landbúnað-
arpólitíkin veitti stórfé til að ræsa fram mýramar og véltæknin unni sér ekki
hvíldar í þeirri viðleitni. Fáir hugsuðu um afleiðingarnar fýrir plöntur, dýr
og jarðvatn en þær urðu skelfilegar í reynd. Opinber stefna og almenn
innræting lögðust á eitt í hernaðinum gegn votlendinu. Mýrarnar höfðu
löngum illt orð á sér í íslensku sveitasamfélagi vegna þess að þær þóttu erfiðar
yfirferðar á hestum og einnig voru þær álitnar vera vænleg túnstæði.
Mýrar sem hluti af fegurð náttúrunnar og lífríkisins og samúð með
mýrlendi finnst vart í bókmenntum fyrr en í ljóðum Stefáns Harðar og
votlendisljóð má finna í flestum bókum hans. Eitt þeirra er Nœturbón sem
hljóðar svo:
Andvari ferðastu ljúft
um þínar mýrar,
líð yfir maraskóga
og gáraðu ekki tjarnir.
Svefhlausi andi
leita þér hvíldar í sefi.
Sjá úthafið blundar í nótt,
það stirnir á þaninn kviðinn.
(Tengsl)
Yfir ljóðinu er einstæð kyrrð og bænin til andvarans eykur friðsæld þessa
náttúruumhverfis. Hann ferðast, en svo mjúklega að hann er sem svefnlaus
andi. Sumir kynnu að vilja kalla þetta ljóðræna náttúrustemmningu fremur
en vistfræðilegt ljóð, en hin sjaldgæfa umhyggja fýrir votlendinu er af toga
náttúruverndar. Og lokamyndin af þöndum kviði úthafsins getur falið í sér
áminningu um mengunarógn í hafinu.
Þegar úrval úr ljóðum Stefáns Harðar kom út í ágætri þýðingu í Þýskalandi
fyrir fimm árum,5 vakti einn gagnrýnendanna athygli á þvi að eitt sérstakt
TMM 1997:4
13