Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Blaðsíða 35

LIST AMANNSLÍF
mjög athyglisverðir tónleikar, og geysileg vítamínsprauta í skólanum. Listin
verður að vera spennandi og skemmtileg.
Menn undruðust að ekki skyldi vera kennd nein sérstök stefna í tónsmíð-
um, það kenndi ætíð margra grasa í afurðum nemenda minna. En ég var
ekki að boða neina trú, eða þröngva minni stefnu upp á ungt fólk. Ég hafði
orð Schönbergs að leiðarljósi: forða fólki ffá vondri fagurfræði og gefa því
gott handverk í staðinn.
Tónsmíðakennsla á að vekja hina músikölsku meðvitund, vera skapandi,
en ekki hlýða tískustraumum, gömlum eða nýjum. Og kennslan á að spanna
allt litróf stíltegunda frá uppákomum til nýrómantíkur. Og kennslan á að
höfða til alls þess sem þegar hefur verið gert og um leið á hún að opna leiðir
til hins nýja og óþekkta. Tónlist á að segja eitthvað nýtt, á skýran og ótvíræðan
hátt, og má ekki falla í gryfju vanans. Mikið og víðfeðmt nám og elja liggur
að baki góðri listsköpun, og fjölbreytni lífsins er efniviður listanna. Ekki
frasar, kenningar og óhlutbundin hugtök. Handverkið og heimspekin á að
vera eining, skilgreiningin og samantektin, vinna og hugsun. Þetta er erfitt
að kenna.
Nýr höfundur á að endurnýja stíl, ekki með því að stæla hin eldri klassísku
verk, heldur með því að samhæfa stílinn persónuleika sínum: búa til nýjan
stíl.
14
Hér hafa orðir ótrúlegar framfarir í tónlistarflutningi. Ég þakka það Tónlist-
arskólanum í Reykjavík, sem undir forustu Jóns Nordals var sennilega besti
skóli á landinu. Við eigum nú frábæra flytjendur, eins og t.d. Caput-hópinn
og einstaka snillinga. Annað, eins og Sinfóníuhljómsveitin, er staðnað í
meðalmennskunni eftir nokkurn fjörkipp nýlega.
Áður fyrr voru nýju íslensku tónverkin betri en flutningur þeirra og verkin
liðu stundum fýrir það. Nú hefur þetta snúist við og flutningurinn er oftast
miklu betri en verkin.
Þetta er raunar alls staðar svona. Ný kynslóð hljóðfæraleikara hefur
tileinkað sér hinn nýja stíl. Hinir færustu hljóðfæraleikarar áður voru mjög
hjálparlausir gagnvart nýjum verkum umbyltingaskeiðsins á sjötta áratugn-
um. Menn þekktu nóturnar, en vissu ekki merkingu þeirra.
Það er eins og að lesa upp kvæði á ókunnu máli. Maður þekkir bókstafina,
veit jafnvel nokkurn veginn hvernig á að bera þá fram, en veit ekkert hvað
textinn merkir, ekkert hvað kvæðið fjallar um. Við getum ímyndað okkur
hvernig slíkur upplestur hljómar í eyrum þeirra sem málið skilja.
Hér finnast engir góðir tónlistargagnrýnendur því miður. Ég fékk oft
TMM 1997:4
33