Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Blaðsíða 37

LISTAMANNSLÍF
Ég hef líka reynt að staðna ekki. Það er ótrúlegt hvað listamenn eru fljótir
að staðna. Sumir virðast stefna að því að staðna sem fyrst. Þessir menn berjast
íyrir litlu sæti, og verja það með kjafti og klóm ef einhver kemur of nálægt.
Og menn rotta sig saman í klíkur og svo bítast klíkurnar um bitana. En
þannig er þetta allsstaðar. Návígið er aðeins meira hér í fámenninu. Og
stundum verður smávegis busl í andapollinum, en í rauninni kemur öllum
vel saman og þar er hlýtt. Og allir eru jafn drullugir - það er að segja dálítið
drullugir. Ekki mikið, bara soldið. Þetta er menningarlífið hér.
Mér sárnaði þó einu sinni. Á mig var borið að ég mismunaði nemendum.
Sagt var að þeir sem ekki aðhylltust „alþjóðlegan módernisma“ fengju bágt
fyrir, og væru látnir gjalda þess ef þeir kompónerðu öðru vísu músik en ég.
Maður er berskjaldaður gegn svona rógi. Nemendurnir hneyksluðust meira
en ég. Og auðvitað vissi rógberinn betur, hann var í vanmætti sínum að reyna
að koma höggi á mig.
15
Ég hef nokkrar meginreglur þegar ég kompónera. Ein er sú að hvert verk sé
gjörólíkt því næsta á undan. Svo reyni ég að gera eins ólíkt því sem önnur
tónskáld, hér heima og annarsstaðar, hafa verið eða eru að gera.
Debussy sagði: ég hugsa mér alla þá músik sem ég þekki og vel svo það
besta úr. Þetta er hættuleg aðferð, en stundum áhrifarík.
Fúskaraliðið er af skiljanlegum ástæðum á móti frumleika. Reynir að rugla
honum saman við fáránleika (sem á sér vissulega þegnrétt í listinni!) Segja
að ekki sé hægt að vera frumlegur. En frumleiki er mjög sjaldgæfur og fáum
gefinn - aðeins þeim útvöldu. Þeir sem ekki hafa frumleika ættu ekki að
reyna að vera frumlegir.
Sérhvert listaverk er bæði sköpun og stæling, þetta tvennt blandast saman,
í ýmsum hlutföllum. Sum verk eru aðeins stæling og þau eru ekki mikils
virði. Svo er líka vandi að stæla. Sumar stælingar eru hörmulegar - aðrar
listilega vel gerðar. Ég held að í öllum merkilegum listaverkum sé sköpunin
nokkuð sterk svo og frumleikinn.
Einu sinni ræddi ég við norska tónskáldið Arne Nordheim um „ritþjófn-
að“. Hann sagði: „Þetta er allt í lagi. Þeir góðu stela ffá þeim góðu og þeir
vondu frá þeim vondu.“
Tveir starfsbræður mínir rifust af heift, eins og götustrákar, um 16 takta,
tæpar 8 sekúndur, af kvikmyndabakgrunnstónlist. Annar þóttist hafa orðið
fyrir æru- og eignartjóni, hinn sagðist mega nota almenningseignarbrota-
silfur þó það væri eftir aðra. Úr þessu varð mikið mál, öllum þátttakendum
til minnkunar, en fleiri létu til sín taka. Það hefur oft verið stolið frá mér, og
TMM 1997:4
35