Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Blaðsíða 55

ÞRÍR DAGAR MEÐ GABO
sögunnar. í Hershöfðingjanum getur sérhver sú staðreynd sem sannreyna má,
hversu lítilvæg sem hún kann að virðast, skotið styrkum stoðum undir
heildina. Til dæmis þá get ég um fullt tungl - þetta fulla tungl sem er svo
auðvelt að skjóta inn í - nóttina sem Símon Bólívar svaf í Guaduas, 10. maí
1830. Ég ákvað að kanna hvort það hefði verið fúllt tungl þessa nótt og
hringdi þess vegna í Vísindastofnun Mexíkó og þeir komust að því að svo
hefði verið. Ef svo hefði ekki verið þá hefði ég einfaldlega strikað tunghð út
og látið það gott heita. Tunglið er smáatriði sem enginn hugsar út í. En sé
rangt farið með staðreynd í blaðagrein, þá er frásögnin öll orðin ótrúverðug.
Ef hægt er að ganga úr skugga um sannleiksgildi ákveðinna upplýsinga í
skáldskap - hvort það hafí verið fullt tungl þessa ákveðnu nótt í Guaduas -
og þær reynast réttar, trúa lesendurnir öllu hinu.
Sögumenn
Sögumenn, segir Gabo, verða ekki til, þeir fæðast: „Líkt og með söngvara, þá
er um að ræða ákveðna gáfu. Það er ekki hægt að læra hana. Tæknina er í
sjálfu sér hægt að læra, en sá hæfileiki að segja sögu er meðfæddur. Það er
auðvelt að greina góðan sögumann ffá þeim sem ekki hefur hæfileikann með
því að biðja menn að segja frá síðustu kvikmyndinni sem þeir sáu.“
Hann heldur áfram: „Það sem er erfiðast er að gera sér grein fyrir því að
maður sé ekki sögumaður og sýna það hugrekki að skipta um starf og snúa
sér að öðru.“ Hann nefnir dæmi. Skömmu eftir að hann fékk Nóbelsverð-
launin sveif ung blaðakona á Gabo þegar hann var á leiðinni út af hóteli sínu
í Madrid og bað hann um viðtal. Gabo leiðast viðtöl og kom sér undan því,
en bauð blaðakonunni að eyða deginum með sér og eiginkonu sinni: „Hún
var allan daginn með okkur. Við fórum í búðir, konan mín prúttaði, við
fengum okkur hádegisverð, fórum í góðan göngutúr, spjölluðum; blaðakon-
an fór með okkur um allt.“ Þegar þau komu aftur á hótelið og Gabo ætlaði
að kveðja, bað blaðakonan unga hann aftur um viðtal. „Ég sagði henni að
hún ætti að fá sér aðra vinnu,“ rifjar Gabo upp, „hún var komin með alla
söguna, greinina eins og hún lagði sig.“
Frásögn af mannráni
Það er engin tilviljun að síðasta bók García Márquez, Frásögn af mannráni,
skuli ekki vera skáldsaga. Þau þrjú ár sem það tók hann að skrifa hana leyfði
hann sér að gerast blaðamaður á ný. í bókinni er sagt ffá níu mannránum
sem áttu sér stað 1990 og voru framin að undirlagi Pablos Escobar, foringja
hins herskáa eiturlyfjahrings í Medellín, sem vildi með öllum ráðum koma
TMM 1997:4
53