Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Síða 63

AÐ LJÚGA FRÁ VÍÐA
En hvort heldur var, þá er ég einnig handviss um að þeir löguðu persónur
sínar að „lögmáli verksins“ alveg eins og höfundar síðari tíma, felldu úr eða
bættu við eftir þörf til að gera söguna góða og skemmtilega, sköpuðu eina
persónu úr mörgum, eða klufu eina persónu í fleiri.
Sú keðja tilviljana sem stjórnar lífi manns og sumir kalla forlög og aðrir
ýmist ógæfu eða hundaheppni og allt þar á milli, ýtti mér af stað með söguna
um Ólaf fíólín árið 1990. Löngu áður hafði tilviljunin hagað því svo til að
gamli Richard Beck var fluttur úr vetrarhörkunum og sumarbreyskjunni í
Grand Forks í Norður-Dakota til mildara loftslags vestur við Kyrrahaf á
Vancouvereyju til höfuðborgar Bresku Columbíu, sem ber nafn þeirrar sælu
Bretadrottningar sem aldrei þurfti að horfa upp á hjónabandserjur barna
sinna, Victoríu hinnar fyrstu með því nafni. í Victoríuborg er háskóli og
honum ánafnaði gamli Richard Beck bókasafn sitt og húseign, og skyldi
rentu af húseigninni varið til að fá íslenska fýrirlesara til háskólans eða að
styrkja þar íslensk fræði og bönd á einhvern hátt. Síðsumars 1990 var ég svo
vestur í Victoríuborg á vegum háskólans að segja til unglingum, þar voru þá
þrjú námskeið í gangi sem próventa gamla mannsins stóð undir. Hverju
námskeiði skyldi lokið á þann hátt að kennari flytti klukkutíma fyrirlestur
um viðfangsefni námskeiðsins. Ég átti að tala um bókmenntir síðasta ára-
tugar á íslandi, og sýnir kannski best hvað ég er óhæfur til að afmarka mig
við efnið að ég byrjaði þennan áratug á árinu 874.
Nú er ég afar lélegur tungumálamaður og það var því ekkert smáátak að
berja saman svo langt mál á ensku. Mér þótti það líka alveg fráleitt að leggja
á sig svo mikið erfiði og svo væri öllu lokið eftir klukkutíma lestur. Þá hafði
tilviljunin hagað því svo, að vestur í Winnipeg var nýlega orðin prófessor í
íslensku við University of Manitoba dönsk vinkona okkar hjónanna, Kirsten
Wolf. Ég skrifaði því Kirsten þegar ég var langt kominn með að berja saman
fýrirlesturinn, og spurði hana hvort ekki væri ráð að flytja hann í Winnipeg
líka. Kirsten sendi mér svo flugmiða til Victoríuborgar svo ég gæti flogið til
Winnipeg. Þar var ég svo í tvær nætur og tvo daga og sá þar með eigin augum
í fýrsta sinn hóp afkomenda þeirra sem eitt sinn fluttu af Fróni vestur um
haf. Þá rifjaðist það upp fyrir mér, að einn langafi minn og langamma fluttu
til Winnipeg laust fýrir síðustu aldamót. Og þrjú systkini afa míns fluttust
vestur. Einhvern veginn hafði ég aldrei hugsað neitt um þetta, jafnvel þótt
faðir minn hafí haldið bréfaskiftum við föðursystur sína í Ameríku og tvær
dætur hennar svo lengi sem öll lifðu. Og að til var á bernskuheimili mínu
mikill bunki bréfa ffá langafa og langömmu og afkomendum þeirra. Þegar
ég kom heim til mín frá Kanada safnaði ég þessum bréfum saman og hugðist
lesa þau, en líklega hefði það nú aldrei orðið, hefði ég ekki um sama leyti
TMM 1997:4
61