Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Qupperneq 74

Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Qupperneq 74
RÓBERT H. HARALDSSON lærir að meta orðin útfrá eigin reynslu en ekki bara bókum, lögum eða trúar- brögðum. Sú ákvörðun sem Nóra tekur í lokauppgjöri sínu við Helmer er keimlík þeirri afdrifaríku ákvörðun sem René Descartes tók í skóla. Nóra segir: En ég get ekki lengur látið mér lynda flestra sögn og það sem í bókun- um stendur. Ég verð sjálf að hugsa málin og reyna að skilja þau. (204) Ég verð að standa ein ef ég á að öðlast skilning á sjálfri mér og um- heiminum. Þess vegna get ég ekki verið hjá þér lengur. (203) I Orðræðu um aðferð (1637) skrifar Descartes: Ég lagði því bóknámið á hilluna, jafnskjótt og ég varð nógu gamall til að losna undan yfirráðum kennara minna, og aff éð að leita ekki ff am- ar eftir öðrum vísindum en þeim, sem ég fyndi í sjálfum mér eða í hinni miklu bók heimsins.36 Með því að rísa upp gegn hefðar- og kennivaldi öðlast Nóra, líkt og Descartes forðum, skýra og örugga vissu, sína eigin rödd. „Mér hefur aldrei fundist ég jafhskýr í hugsun og örugg sem í nótt“ (205), segir hún við Helmer. Lokaorð hennar bera þess líka öll merki. í alvarlegri samræðu gera þátttakendurnir sér grein fýrir því hversu tvíræð og hættuleg merkingarlítil orð geta verið. Óskir, langanir, ímyndanir, tilbúin dæmi, getgátur og margs konar orð sem sögð eru í sakleysi búa off yfir mestri merkingu þótt sá sem mæli orðin sé ekki höfundur þeirrar merkingar - vilji a.m.k. ekki gangast meðvitað við henni. Alvarleg samræða hvílir á því að við- urkenna að orð hafa merkingu óháð því hvað við viljum eða hugsum okkur að þau merki. Orð eru félagslegt fyrirbæri. En alvarleg samræða byggist ekki síður á því að viðurkenna að merking orða ræðst af stöðu þeirra innan setn- inga, og merking setninga af stöðu þeirra í málsgreinum og merking máls- greina af samhenginu sem þær eru sagðar í. Djúp gjá myndast á milli orða einstaklingsins og veruleikans geri hann sér ekki grein fyrir því að merking orða er í vissum skilningi alltaf ný og einstaklingsbundin. Ein og sér, óháð því samhengi sem þau eru sögð í, merkja orðin ekkert. Einstaklingur sem neitar að horfast í augu og gangast við þessari staðreynd framselur til annarra það vald og þau forréttindi að gefa orðum sínum og lífi merkingu.37 64 www.malogmenning.is TMM 2000:1
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.