Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 76

RÓBERT H. HARALDSSON
17 Þess eru þó dæmi bæði í samskiptum hans við frú Linde og Rank læknir. Sjá bls. 189-90 og
192.
18 John Stuart Mill, Frelsið, þýð. Jón Hnefill Aðalsteinsson og Þorsteinn Gylfason, Hið
íslenzka bókmenntafélag: Reykjavík 1970, bls. 88.
19 John Stuart Mill, Collected Works of Johti Stuart Mill, bd. XVII, ritstj. J. M. Robson,
University of Toronto Press: Toronto 1977, bls. 249.
20 Mill notar orðin „gives his homage“ og „his real allegiance" (248).
21 Sjá t.d. umfjöllun Boger og Kristiansen í Nora, du lyver!, H. Aschehoug 8t Co: Oslo 1994,
bls. 178 o. áf., einkum 189.
22 Nákvæmni Nóru þarf ekki að koma á óvart þvi örlað hefur á svipuðum hugsanabrotum
hjá henni áður, þótt þau raðist aldrei í heila mynd fyrr en undir lokin. I samræðu við Rank
lækni segir hún t.d. kæruleysislega: „O, hvað veit ég um hvað ég hef vitað eða ekki vitað?“
(171). En í lok verksins er það einmitt þessi spurning sem hún hefur einsett sér að svara.
23 Sveinn Einarson þýðir tilsvar Ranks þannig: „Þetta var hlýleg ósk, takk“. Engin stoð er fýrir
þessari þýðingu í frumtextanum („Tak for det onske.“) og hún stefhir í hættu látlausri og
tvíræðri samræðu Nóru og Ranks. Henrik Ibsen, Brúðuheimili, þýð. Sveinn Einarsson, Frú
Emilía 1991, bls. 69.
24 Þar segir Helmer einungis að það sé útrætt mál, þau megi aldrei taka lán, engar skuldir og
síðan kvartar hann yfir því hversu dýrt sé að eiga söngfugl (375).
25 Krogstad: „Faldt det Dem aldrig ind, at báde De og Deres mand kunde do pá rejsen, og sá
blev jeg bedragen for mine penge?“ (398). í lokagerðinni stendur hins vegar einungis:
„Men tænkte De da ikke pá, at det var et bedrageri imod mig -?“ (303).
26 Brúðuheimili samanstendur auðvitað allt af samræðum en samt er engu líkara en sam-
ræðurnar hefjist fyrst undir lokin þegar hjónin hafa fengið seinna bréf Krogstads og ræða
um það sem gerst hefur í leikritinu. Sjá umræðu um þetta hjá George Bernard Shaw (193 o.
áf.)
27 I bréfi til Brandesar 24. september 1871 skrifar Ibsen: „Specialreformer lover jeg mig inte
af. Hele slægten er pá vildspor, det er sagen“ (Samlede Verker, bd. XVI, bls. 374).
28 Það sem hefur komið mér mest á óvart í skrifum um Brúðuheimili er hversu mikillar
andúðar gætir víða í garð Nóru. Sjá, auk Strindbergs, Boger og Kristiansen, Nora, du lyverl
og Morris Freedman, The Moral Impulse. Modern Drama from Ibsen to the Present.
Southern Illinois University Press: London og Amsterdam 1967, bls. 4.
29 I uppkastinu svarar Nóra honum: „Hvad vil du gore med mig?“ (436).
30 Sveinn Einarsson undirstrikar þennan skilning í þýðingu sinni: „Farðu ekki að koma með
kjánalegar afsakanir“ (71).
31 The Cambridge Companion to lbsen, bls. 82-83.
32 Það er galli á þýðingu Einars Braga að hann notar orðin yndislegt, dásamlegt og undur-
samlegt til að þýða det vidunderlige. Sveinn Einarsson notar hins vegar alltaf undursamlegt
yfir det vidunderlige í þýðingu sinni á Brúðuheimili.
33 Nóra vísar vissulega á mögulega fórn Helmers þegar hún ræðir hið undursamlega við
hann en hún segir líka: „Þú átt við að ég hefði aldrei tekið á móti slíkri fórn frá þér? Nei,
auðvitað ekki. En hvað hefðu staðhæfmgar mínar stoðað gegn þínum? - Það var hið
undursamlega [...]“ (206). Augljóst er aðNóra bindur vonirsínar viðstaðhæfmgar hans.
34 Athyglisvert er að frú Linde er kynnt upphaflega sem „ókunnug kona“ (129) („fremmed
dame“) og í fyrstu þekkir Nóra ekki æskuvinkonu sína affur. Þannig fáum við strax í
upphafi verksins vísbendingu um að skilningur Nóru á orðinu „ókunnugur“ eigi eftir að
breytast. Sveinn Einarsson missir af þessu þar sem hann þýðir: „Það er einhver kona
[fremmed dame\ að spyrja um firúna" (10).
35 Sjá mjög athyglisverða umræðu Stanleys Cavell um hjónabandið í Brúðuheimili og sí-
gildum Hollywood-kvikmyndum í Pursuits of Happiness: The Hollywood Comedy of Re-
marriage, Harvard University Press: Cambridge 1981, bls. 20-24 o.v.
66
www.malogmenning.is
TMM 2000:1