Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.2011, Blaðsíða 34

34 | Viðtal 19.–21. ágúst 2011 Helgarblað
Lék sér með
brjóstahaldara
í sveitinni
Í
rauðu tvíbýlishúsi í Smá-
íbúðahverfinu býr giftur,
þriggja barna faðir. Hann er
tölvunarfræðingur en legg-
ur nú stund á nám í hag-
fræði. Fyrir sautján árum sló
hann í gegn sem tónlistarmað-
ur með hljómsveitinni Gus-
Gus og er enn að. Nýja platan,
Arabian Horse, sló í gegn hér
heima og nú er hann á leið á túr
um Evrópu og víðar með félög-
unum. Hann er einnig klæð-
skiptingur og lifir ekki í felum.
Forboðið og spennandi
„Ég man að ég var að dufla við
nælonsokka þegar ég var sjö
ára,“ segir Biggi þar sem hann
situr í stofunni heima. Stofan
er björt, hlýleg og skreytt falleg-
um munum. Bleik blóm standa
í gluggakistunni og myndir eftir
Davíð Örn Halldórsson hanga
á veggjunum. Biggi virðist svo-
lítið stressaður, það er ekki auð-
velt að stíga fram með þessar
játningar, segja alþjóð frá því
sem var tabú í hans æsku. „Ég
man lítið eftir æskuárunum en
held að ég hafi ekki fengið þau
viðbrögð frá umhverfi mínu að
það væri ásættanlegt að fikta
við þetta. Ég fékk skýr skilaboð
frá umhverfinu um að þetta
væri eitthvað sem maður gerir
ekki. Allt sem er bannað verð-
ur ósjálfrátt meira spennandi.
Fyrst ég var farinn að dufla við
þetta strax sem krakki hafði
ég greinilega sterkar kvenleg-
ar hliðar en á sama tíma fann
ég hversu forboðið þetta var.
Þá hófst sálfræðileg togstreita í
kringum þetta fyrirbæri. Úr því
varð ég eins og ég er núna, ég er
klæðskiptingur eins og hann er
skilgreindur.“
Um leið og hann byrjar að
tala færist ró yfir og það slakn-
ar á spennunni í andrúmsloft-
inu. Hann kemur sér vel fyr-
ir í sófanum, dregur fæturna
upp í sófann og útskýrir hvað
það er að vera klæðskipting-
ur. „Klæðskiptingur er karl-
maður sem samsamar sig ekki
þessum ramma sem er settur
karlmönnum í dag og á margt
sameiginlegt með þeim ramma
sem er settur kvenfólki. Það eru
ýmsir félagslegir rammar sem
skilgreina hvernig þér leyfist
að vera sem karlmaður ef þú
vilt vera tekinn í almenna sátt
í samfélaginu. Ákveðnir eigin-
leikar eru tengdir konum og
ég hef kannski meira af þeim
en tengi minna við þá eigin-
leika sem eru tengdir við stað-
almyndina af karlmanni. En ég
er samt karlmaður. Hvað er ég
þá? Ég er ekki hommi og ég er
ekki kona.“
Ekkert umburðarlyndi
Birgir er fæddur árið 1968 og
ólst upp á fyrri hluta áttunda
áratugarins. Þá var ekki mikið
rúm fyrir stráka sem pössuðu
ekki inn í rammann. „Á þessum
tíma var litið á homma eins og
barnaníðinga. Það versta sem
þú gast gert var að koma út úr
skápnum. Kringumstæðurn-
ar voru líka oft erfiðar. Það var
til dæmis mikil fátækt á heim-
ili móður minnar og stutt í það
að þeir sem voru ekki innan
rammans yrðu fyrir ógæfu. Það
var spyrt saman að uppfylla
hlutverk sitt samkvæmt for-
skrift samfélagsins og að verða
gæfusamur. Annars varstu bara
utanveltu og til ama. Sam-
kynhneigt fólk var þannig litið
hornauga og niðurlægt.
En það er mjög áhugavert
að skoða af hverju fólk er svona
brútalt gagnvart þeim sem eru
öðruvísi. Við erum hópdýr og til
forna þurftu allir að vera sam-
stíga til að hópurinn kæmist
af. Ég veit ekki hvort það kem-
ur þaðan, að þeim sem skera
sig úr er ýtt út úr hópnum, eða
hvort það er bara uppeldið og
félagsmótunin sem gerir það að
verkum. En það er alveg ljóst að
það eru mjög sterkir fordómar
í öllum gagnvart því sem þeir
þekkja ekki. Við höfum alltaf
varann á gagnvart þeim sem til-
heyra ekki okkar hópi.“
Eins og að taka eiturlyf
Einu sinni vann hann brjósta-
haldara á tombólu í sveitinni.
Þá var hann svona sjö ára. „Ég
fór svo í hann fyrir framan alla
í sumarbústaðnum. Ég man
ekki hvernig sú sena endaði en
þetta gerðist allavega ekki aftur.
En í rauninni var það ekki fyrr
en ég varð svona þrettán ára og
fór að vaxa sem kynvera sem
þetta varð reglubundið. Ég faldi
þetta en stundum kom einhver
að mér eða þetta komst upp.
Það var aldrei tekið á þessu því
það var ekki hægt. Hvernig átti
mamma að takast á við þetta?
Þetta var alveg ótækt, uppskrift
að ógæfu, og engin móðir vill að
barnið sitt lendi í ógæfu. Fyrir
henni var þetta eins og ég færi
út í eiturlyf. En það voru eðli-
leg viðbrögð því hún elskaði
mig mjög mikið og var mér allt-
af góð. Hún tilheyrir bara ann-
arri kynslóð sem gat ekki tæklað
þetta.“
Sjálfur gerði hann sér ekki
einu sinni grein fyrir því hversu
stór hluti þetta var af honum.
„Ég var bara krakki og var bara
að leika mér með vinum mín-
um með einhverja krakkalega
hluti en ekki að skilgreina sjálfs-
mynd mína. Ég varð svo bara
vitlaus unglingur og það var
engin dýpt komin í neina hugs-
un. Þetta var bara eitthvað sem
var alltaf til hliðar og í raun ekki
hluti af sjálfsmynd minni. En
þetta hefur samt alltaf fylgt mér.
Í gegnum tíðina átti ég alltaf
einhver kvenföt og notaði tæki-
færið til að klæða mig upp þegar
enginn var heima.“
Sagði konunni sinni frá
Það var ekki fyrr en hann var
orðinn þrítugur og kynntist eig-
inkonu sinni sem hann fann að
þetta var raunverulegur hluti af
honum sem hann yrði að taka
í sátt, sama hvaðan þetta kom.
„Ég varð að viðurkenna að þetta
væri ekki bara einhver hlið á
mér sem ég gæti bælt eða sett til
hliðar, að þetta kæmi einhvers
staðar frá og að ég er eins og ég
er. Það hvernig þetta hefur birst
hefur aftur á móti verið háð
þeim kringumstæðum sem ég
ólst upp við og þeim viðbrögð-
um sem ég hef fengið í gegn-
um tíðina. Kannski hefði þetta
aldrei þróast svona ef þetta
hefði ekki verið svona mikið
tabú, ef þetta hefði aldrei verið
neitt mál og ég fengið að tjá allar
hliðar persónuleika míns eins
og mér sýndist.“
Hann sagði þáverandi kær-
ustu sinni, núverandi eigin-
konu, því frá þessu „fatastússi“,
eins og hann orðar það. „Kon-
ur vilja enga aumingja, þær vilja
karlmenn sem geta stutt við
bakið á þeim og verið sterkir. Ég
er þannig en ég passa samt ekki
inn í rammann. Þess vegna vissi
ég að það væri nauðsynlegt að
þetta væri vitað frá upphafi. Það
var séns sem ég varð að taka því
ég gat ekki haldið áfram í felu-
leik eða laumað þessu inn bak-
dyramegin. Ég vildi koma hreint
fram.
Fljótlega upp úr þessu fór ég
að koma meira fram með þetta,
en í mörg ár var það bara þann-
ig að ég var með naglalakk og
lét það duga. Nokkrum árum
seinna fór ég í nælonsokka en
í dag er ég orðinn frjálslegri
með þetta. Ég er að kanna hvað
þetta er, taka það sem var ofan í
skúffu og leyfa því að verða eðli-
legur hluti af mér eins og hægt
er í þokkalegri sátt við þennan
ramma sem samfélagið setur,“
segir hann og hlær. „Ramm-
inn er aðeins að sveigjast, ég
finn það. En þetta er enn algjört
tabú.“
Feluleiknum fylgdi ótti
Áður hafði hann verið í tveimur
samböndum án þess að segja
frá þessu. „Ég var í sambúð og
klæddi mig upp þegar kærastan
var ekki heima. Þetta var mikill
feluleikur og honum fylgdi ótti
sem var mjög óþægilegur.
En svo áttaði ég mig á því
að þetta var hluti af mér og
tók þann pól í hæðina að taka
þessu fagnandi. Það að afneita
hluta af sér kallar bara á tog-
streitu. Ef þú viðurkennir ekki
hluta af þér sem er til staðar þá
verður hann alltaf eins og ill-
kynja æxli sem skemmir fyrir
þér. Þú getur ekki ýtt þessu frá
þér og þetta truflar þig alltaf,
minnir þig á að þú ert ekki sá
sem þú segist vera og þú verður
veikur. En þegar þú tekur allar
hliðar þínar í sátt þá verður þú
sem einstaklingur í meira jafn-
vægi og sterkari fyrir vikið.
En ég held að það sé mikil-
vægt að foreldrar leyfi börn-
unum sínum að ganga svolít-
ið frjálslega um þessi hlutverk
kynjanna. Stelpur hafa reynd-
ar fengið að njóta mun meira
félagslegs frelsis en strákar og
þú sérð að þótt þær megi núna
hlaupa um í buxum og spila fót-
bolta, sem þótti óhugsandi fyr-
ir hundrað árum, þá eru þær
jafn miklar stelpur eftir sem
áður. Að sama skapi þurfum
við ekkert að óttast að strákar
breytist í stelpur þótt þeir fái að
umgangast kvenlegri hliðar til-
verunnar. Það gefur þeim bara
aukið tjáningarfrelsi því við
höfum öll bæði kven- og karl-
lægar hliðar.“
Bleikur er ekki bara litur
Hann tekur dæmi af syni sín-
um sem er í Hjallaskóla þar sem
reynt er að nálgast kynjahlut-
verkin með nýstárlegum hætti,
til dæmis með bleikri viku og
skartgripadegi. „Einu sinni var
uppáhaldsliturinn hans bleik-
ur en hann fékk sko að heyra
að það væri ógeðslegt, það væri
stelpulitur. Þetta er ekki bara
litur, heldur er þetta eitthvað
kvenlegt og það gerir þig að
aumingja því konur eru skör-
inni lægri en karlmenn. Konur
sem ætla að komast áfram þurfa
að láta af kvenlegum eiginleik-
um sínum og verða hörkutól,
jafnvel harðari en karlmenn.
Þaðan kemur þetta tabú
varðandi það að karlmenn dufli
við kvenlega þætti. Það er af því
að þá eru karlar að taka niður
fyrir sig. Kona sem klæðir sig
eins og karl er aftur á móti að
sækja sér styrk.“
Hann segir að það sé vegna
þess að huglægur valdastrúktúr
okkar sé enn þannig að við ber-
um virðingu fyrir valdi. „Valda-
strúktúrinn er birtingarmynd
þess sem er inni í hausnum á
okkur og samfélagið endur-
speglar okkur sjálf. En ég finn að
umburðarlyndið er að aukast og
það er að losna um þessar ste-
reótýpur. En það er samt enn
þannig að fasteignasalar mega
ekki vera kærulausir, þeir geta
ekki mætt með maskara og ætl-
ast til þess að fólk taki þá alvar-
lega.“
Naut ekki sömu virðingar
Hann hlær og segist ekki vera
hagfræðingur þegar hann er
spurður að því hvort þeir geti
verið í nælonsokkum, hann sé
enn í námi. „Ég var náttúru-
lega í vinnu þar sem ég mætti
stundum með naglalakk og var
skrýtni gaurinn á skrifstofunni
fyrir vikið. Það hafði áhrif á það
hvaða virðingar ég naut. Að
sjálfsögðu. Ég fann það alveg.“
Undir ákveðnum kringum-
stæðum skiptir það samt engu
máli. Honum er til dæmis al-
veg sama hvað fólki finnst þegar
hann er að versla í Hagkaupum.
„En ég geri mér grein fyrir því
að tjáningarfrelsi fólks skerðist
þegar það tekur að sér ákveðin
störf. Fólk þarf að klæða sig og
koma fram í samræmi við þá
stöðu sem það gegnir og það
á við um mig eins og alla aðra.
Jafnvel þótt fólk viti af þessu
þykir því þægilegra að sjá það
ekki. Um leið og það sér mig
svona er ég álitinn frík. Fólk
klæðir sig í takt við persónuna
sem það er. Ég hef komist upp
með meira af því að ég er tón-
listarmaður. Listamönnum er
fyrirgefið ansi margt og þeim
leyfist að vera svolítið sérkenni-
legir. En um leið eru þeir líka
stimplaðir pínulítið óábyrgir og
veiklundaðir. Þú ert ekki sterk-
ur nema þú sért í jakkafötum og
færð traustið með bláa bindinu.
Af hverju skiptir það máli hvort
þú ert með maskara eða ekki?“
Rokkarar eru oft málaðir
um augun og með naglalakk.
En það er yfirleitt svart og ekk-
ert sem Biggi fílar. „Ég er mið-
aldra og vel mér eitthvað sem
samræmist því, meira út í rauð-
bleikt,“ segir hann og hlær.
„Án gríns, þá held ég að þess-
ir tendensar blundi í mörgum
Birgir Þórarinsson, oftast kallaður
Biggi Veira, ákvað að stíga fram sem klæð-
skiptingur því fyrir honum er það spurning
um frelsi. Sjö ára var hann í nælonsokkum
en vissi strax að það var forboðið. Í viðtali
við Ingibjörgu Dögg Kjartansdóttur
hvetur hann foreldra til að leyfa börnum
að ganga frjálslega um hefðbundin tákn
kynjanna og biður fólk um að viðurkenna
kvenlega eiginleika sem styrkleika.
„ Jafnvel þótt
fólk viti af
þessu þykir því þægi-
legra að sjá það ekki.
„Við eigum
börn og-
félagarnir geta
verið grimmir.
Í stúdíóinu heima Eftir að Biggi hætti að vinna og fór í hagfræðina hefur
hann leyft sér að vera frjálslegri en hann var.