Skáldskaparmál - 01.01.1992, Blaðsíða 174

172 Jón Torfason
ósýnt um brottferð sína þá kaus hann það af að ganga til handa konungi og gerast
hans maður svo sem Brúsi hafði gert. (371)
Lyktir málsins urðu því þær að Ólafur konungur náði undir sig öllum
Orkneyjum. Hann skipaði síðan Brúsa jarl höfðingja yfir tveim hlutum
eyjanna en Þorfinnur hélt sínum þriðjungi eins og áður.
Konungurinn kemur sínu fram með þrenns konar móti, með vináttu-
tengslum, undirferli og hótunum. I fyrstu hefur hann uppi vinmæli, gefur
gjafir og heitir Þorfinni og Þorkeli fóstra stuðningi sínum. Konungur á hlut
að vígi Einars jarls, lætur sér það a.m.k. vel líka enda var þá einum jarlinum
færra sem fást þurfti við. Loks þegar jarlarnir eru komnir á vald konungs
hefur hann uppi lítt duldar líflátshótanir. Ólafur konungur veit nákvæmlega
hvernig hann á að leika í þessu tafli og hefur öll tök á stöðunni enda verður
honum talsvert ágengt. En Snorri gleymir þó ekki að taka fram síðar að eftir
að Ólafur konungur hrökklaðist frá völdum náðu Orkneyjajarlar sínu fyrra
sjálfstæði að mestu leyti aftur.
Nokkru eftir að kaflanum um samskipti Ólafs konungs og Orkneyinga
lýkur hefst þáttur þar sem konungur gerir tilkall til ríkis á Islandi og í
Færeyjum og er byrjað á að segja frá skiptum hans við Islendinga:
Hann [Ólafur] hafði og haft orðsendingar og gert sér marga vini bæði á íslandi
og Grænlandi og svo í Færeyjum. Ólafur konungur hafði sent til íslands
kirkjuvið og var sú kirkja ger á Þingvelli þar er alþingi er. Hann sendi með
klukku mikla þá er enn er þar. Það var þá eftir er íslendingar höfðu fært lög sín
og sett kristinn rétt eftir því sem orð hafði til send Ólafur konungur. Síðanfóru
af íslandi margir metorðamenn þeir er handgengnir gerðust Ólafi konungi. ...
Ólafur konungur hafði sent vingjafir mörgum höfðingjum til íslands en þeir
sendu honum þá hluti er þar fengust og þeir væntu að honum mundi helst þykja
sending í. En í þessu vináttumarki er konungur gerði til íslands bjuggu enn íleiri
hlutir þeir er síðar urðu berir. (405)
Nokkru síðar sendir konungur Þórarin Nefjólfsson til Islands með
erindum sínum. Þórarinn bar erindi konungs upp á alþingi og flutti m.a. þau
boð að konungur bæði Islendinga að gefa sér Grímsey. Ymsir vikust vel
undir þau orð konungs en þá flutti Einar Þveræingur sína alþekktu ræðu:
„... hygg eg að sá muni til vera hérlandsmönnum að ganga ekki undir skattgjafar
við Ólaf konung og allar álögur hér, þvílíkar sem hann hefir við menn í Noregi.
Og munum vér eigi það ófrelsi gera einum oss til handa heldur bæði oss og
sonum vorum og allri ætt vorri þeirri er þetta land byggir og mun ánauð sú
aldregi ganga eða hverfa af þessu landi.... ef landsmenn vilja halda frelsi sínu, því
er þeir hafa haft síðan er land þetta byggðist, þá mun sá til vera að ljá konungi
einskis fangstaðar á, hvorki um landaeign hér né um það að gjalda héðan
ákveðnar skuldir þær er til lýðskyldu megi metast. En hitt kalla eg vel fallið að
menn sendi konungi vingjafir, þeir er það vilja, ... er því þá vel varið ef vinátta
kemur í mót...“ (406-7).