Skáldskaparmál - 01.01.1992, Blaðsíða 183

Sturlungasaga - Textar og rannsóknir
181
samsteypunni hefur verið gefið út í þýskri þýðingu Walters Baetke Qena
1930). Síðast þýddu Julia H. McGrew og R. George Thomas Sturlungu á
ensku (New York 1970-75). Þá hefur Jan Ragnar Hagland þýtt Þorgils sögu
og Hafliða á nýnorsku (Oslo 1979). Svokölluð Elsta saga Guðmundar
biskups Arasonar hefur komið út í enskri þýðingu G. Turville-Petre og E.S.
Olszewska (Coventry 1942) og Walter Baetke þýddi brot úr Prestssögu
Guðmundar Qena 1928). Hrafns saga hin sérstaka er til á ensku í þýðingu
eftir Anne Tjomsland (Ithaca 1951) og Svínfellinga saga þýdd af Richard
Ringler (Austin 1972).
Eins og þegar hefur komið fram eru úrskurðarefni varðandi texta Sturl-
ungu mörg því að skinnhandritin eru illa varðveitt og textum þeirra blandað
saman í eftirritum á pappír. Af þessum sökum er oft erfitt að vita hvað heyrði
til hverjum texta og ómögulegt að endurgera frumtextann. Kálund hélt því
fram að I textinn væri frumlegri en II þótt í honum væru nokkrir viðaukar
og hann oft styttur. Hins vegar væru miklu meiri viðaukar í II textanum (IIp)
en orðalag hans væri þó stundum upprunalegra en I. Ursula Brown
(Dronke) hefur rannsakað texta Þorgils sögu og Hafliða og J. Simpson og
I.R. Hare texta Prestssögu Guðmundar Arasonar og Guðmundar sögu dýra
(Brown 1952b; Simpson og Hare 1960). Þau komast að þeirri niðurstöðu að
II (IIp) varðveiti upphaflegri texta þessara sagna en I. Þá hefur Ólafía
Einarsdóttir borið texta Sturlungu saman við annála sem sækja efni í frum-
texta hennar og bent á að bæði I og II hljóti að vera styttingar á frumritinu
(Ólafía Einarsdóttir 1968). Það er því ljóst að enn þyrfti að gefa texta
Sturlunga sögu út og a.m.k. nota IIp handritin frekar en Kálund gerði svo og
annála.
Hvorki I né II gefa nokkrar upplýsingar um nafnið á samsteypuritinu
enda upphaf þeirra beggja glatað. Ekkert nafn er á samsteypunni í eftirriti
Jóns Gissurarsonar. Björn Jónsson á Skarðsá vísar hins vegar til hennar sem
íslendinga sögu eða íslendinga sögu hinnar miklu. Þeirri skoðun hefur verið
haldið fram að samsteypan hafi verið kölluð Islendinga saga í Reykjar-
fjarðarbók Qakob Benediktsson 1947: 223). Sú bók er þá handritið sem nefnt
er á fremsta blaði Skarðsbókar (AM 350 fol.) sem Islendinga saga. Heitið
Sturlunga saga er unnt að rekja til 17. aldar en þá var það notað í sögu
Guðmundar góða (AM 204 fol.) og í bréfabók Brynjólfs biskups Sveinssonar
1664. Samsteypan er þá kölluð eftir Sturlungum sem taka geysimikinn þátt í
atburðum hennar. Nafn þetta er nú alltaf haft um samsteypuritið í heild.
Hins vegar er heitið íslendinga saga aðeins haft um þann hluta samsteyp-
unnar sem talið er að Sturla Þórðarson hafi skrifað og svo er kallað í
Sturlunguformálanum. Stundum er þó aðeins átt við þá sögu eina þegar talað
er um Sturlungu (Ker 1897; Jónas Kristjánsson 1988b).