Peningamál - 01.02.2003, Page 56

enga ástæðu til að þessi aðgerð færi hátt.12 Fjórða
ástæðan gæti verið sú að seðlabankinn veit að það
gengisstig sem hann er að reyna að ná með inngrip-
unum getur ekki samrýmst undirliggjandi efnahags-
aðstæðum til lengri tíma og því vilji hann fram-
kvæma inngripin í leynd til að draga úr skaða þeirra
fyrir trúverðugleika sinn.
Þrátt fyrir þessi rök hefur gagnsæi inngripa seðla-
banka smám saman verið að aukast. Áður hefur verið
minnst á að helstu seðlabankar heimsins hófu
snemma á tíunda áratug síðustu aldar að birta upp-
lýsingar um inngrip sín eftir á, en áður höfðu slíkar
upplýsingar ekki einu sinni verið gerðar opinberar.
Aðrir seðlabankar hafa jafnvel gengið enn lengra og
má þar t.d. nefna þann svissneska og sænska (sjá
Neely, 2001, og Heikensten og Borg, 2002). Sænski
seðlabankinn hefur þróað með sér starfsreglur um
ákvarðanir og framkvæmd inngripa sem gerðar hafa
PENINGAMÁL 2003/1 55
Í grein Heikenstens og Borgs (2002) kemur fram af-
staða sænska seðlabankans til inngripa á gjaldeyris-
markaði og vinnureglur bankans í tengslum við fram-
kvæmd þeirra. Þessar vinnureglur eru þær ítarlegustu
sem seðlabankar hafa látið fara frá sér opinberlega.
Þrátt fyrir að reglurnar séu skýrar gerir sænski bankinn
ráð fyrir að víkja megi frá þeim kalli aðstæður á slíkt.
Það er reynsla seðlabanka að ferli ákvarðana má ekki
vera of flókið til þess að hægt sé að bregðast við mis-
munandi aðstæðum á gjaldeyrismarkaði. Þótt bankinn
hafi útbúið skýrar reglur um inngrip mun hann nota
þau áfram af mikilli varkárni enda er gengi sænsku
krónunnar fljótandi og afskipti af gjaldeyrismarkaði
eingöngu ákvörðuð með hliðsjón af aðalmarkmiði
sænska seðlabankans sem er verðstöðugleiki. Því skuli
gilda almennar reglur um inngrip á sama hátt og um
vaxtaákvarðanir.
Ákvarðanir um inngrip á gjaldeyrismarkaði skulu
að jafnaði vera teknar af peningamálanefnd (e. execu-
tive board) sænska seðlabankans. Bankastjóri seðla-
bankans hefur þó leyfi til að ákveða einhliða inngrip á
gjaldeyrismarkaði þurfi að taka slíka ákvörðun mjög
snögglega og því ekki tími til að ráðfæra sig við aðra
meðlimi nefndarinnar. Nefndin skal þó upplýst um
slíkar ákvarðanir eins fljótt og hægt er. Peningamála-
nefndin getur einnig falið bankanum heimild til inn-
gripa. Slík heimild skal þó einungis gilda til næsta
fundar nefndarinnar og skal hún þá endurskoðuð og
endurnýjuð ef þurfa þykir.
Inngrip skulu að jafnaði undirbúin á sama hátt og
vaxtabreytingar. Það tryggir að tengsl eru á milli
ákvarðana um inngrip og upplýsinga sem um þau eru
gefin og annarra ákvarðana og því minni líkur á mis-
tökum. Áður en ákvörðun um inngrip er rædd á fundi
peningamálanefndar hefur undirbúningsnefnd stefnu-
mótunar í peninga- og gjaldeyrismálum (e. drafting
committee for monetary and foreign exchange policy)
undirbúið málið.
Peningamálanefndin þarf að taka tvær aðskildar
ákvarðanir um inngrip á gjaldeyrismarkaði og skal
þessi skipting einnig koma fram í fundargerð. Í fyrsta
lagi þarf nefndin að ákveða að gripið skuli inn í gjald-
eyrismarkað og gefa fyrirmæli um slíkt. Hversu ná-
kvæm fyrirmælin eru fer eftir aðstæðum hverju sinni
en þau ættu alla jafna að kveða á um tímabil inngripa
og umfang þeirra. Í öðru lagi þarf nefndin að setja fram
niðurstöður um tilgang inngripanna skriflega og eru
meginatriðin sett fram í fréttatilkynningu.
Eftir hvern fund peningamálanefndar er gefin út
fundargerð. Vegna umræðna um inngrip og tilgang
þeirra skal gefa út sérstaka fundargerð með sama formi
og fundargerðir er varða önnur málefni er lúta að stjórn
peningamála. Fundargerð er venjulega birt a.m.k. ein-
um mánuði eftir að fundur er haldinn og aldrei síðar en
ári. Fundargerð vegna inngripa þarf ekki að birta á
sama tíma og almenna fundargerð nefndarinnar sé talið
að eitthvað í innihaldi hennar gæti komið í veg fyrir að
tilætlaður árangur náist af inngripum á gjaldeyrismark-
aði.
Sænski seðlabankinn getur falið öðrum seðlabönk-
um inngrip fyrir sína hönd og getur það leitt til þess að
bankinn þurfi að víkja frá þessum reglum.
Rammagrein 2 Vinnureglur sænska seðlabankans um inngrip á gjaldeyrismarkaði
12. Í könnun Neelys (2001) kemur fram að enginn seðlabankanna 22 taldi
lagfæringu á samsetningu gjaldeyrisforða mikilvæga ástæðu fyrir
leynd inngripa sinna. Rúmlega 75% þeirra nefndu að ástæðan væri
ávallt eða stundum sú að reyna að hámarka áhrif inngripanna. Hins
vegar nefndu rúmlega 57% þeirra að ástæðan væri stundum sú að lág-
marka áhrif inngripa. Þessar misvísandi niðurstöður gætu endur-
speglað þau tilvik þar sem seðlabankar taka ekki einir ákvarðanir um
inngrip.