Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 7

Þróun og horfur í efnahags- og peningamálum1
Verðbólguhorfur enn óviðunandi
Ójafnvægi í þjóðarbúskapnum hefur aukist verulega frá því að Seðlabankinn gaf út þjóðhags- og verðbólguspá
í byrjun júní. Vöxtur þjóðarútgjalda, einkum einkaneyslu, hefur aukist, eignaverð og gengi krónunnar hækkað
enn meira yfir langtímajafnvægi og viðskiptahalli stefnir í að verða meiri en áður hefur þekkst frá því að gerð
þjóðhagsreikninga hófst. Verulegrar hækkunar stýrivaxta Seðlabankans undanfarið ár hefur lítið gætt utan styttri
enda óverðtryggða vaxtarófsins og í gengi krónunnar. Verðbólga hefur aukist undanfarna mánuði og líklegt er
að það muni hafa neikvæð áhrif á verðbólguvæntingar sem gæti, ef ekkert er að gert, grafið undan aðhaldsstigi
peningastefnunnar. Eins og greint er frá hér á eftir hafa verðbólguhorfur að óbreyttum stýrivöxtum versnað frá því
í júní. Meiri húsnæðisverðbólga, sem halda mun uppi verðbólgu næstu mánuði, og aukin framleiðsluspenna munu
vega þyngra en áhrif hærra gengis krónunnar. Ef tekið er mið af væntingum markaðsaðila um þróun stýrivaxta
virðast horfurnar jafnvel enn lakari til lengri tíma litið. Því virðist ósennilegt að verðbólgumarkmiðinu verði náð
nema stýrivextir bankans hækki meira og haldist lengur háir en markaðsaðilar hafa reiknað með til þessa.
I Yfirlit þjóðhags- og verðbólguspár
Forsendur nýrrar spár
Eins og endranær byggist grunnspá Seðlabankans á því að stýrivextir
haldist óbreyttir (9,5%) út spátímabilið og gengisvísitala krónunnar
óbreytt frá spádegi, 12. september, þ.e. nálægt vísitölugildinu 108.
Gengið sem miðað er við í spánni er 7½% hærra en í síðustu spá,
en nálægt því gengi sem miðað var við í spánni sem birtist í mars
sl. Einnig er birt spá sem byggist á stýrivaxtaferli sem lesa má út
úr framvirkum vöxtum og gengisferli sem tekur mið af framvirkum
vaxtamun.2 Verðbólguspá nær nú til þriðja ársfjórðungs 2007 og
þjóðhagsspá fyrir árið 2007 er nú birt í fyrsta sinn.
Horfur á enn meiri vexti innlendrar eftirspurnar en áður var spáð
Samkvæmt endurskoðuðum tölum frá Hagstofu Íslands var hagvöxtur
á síðasta ári töluvert meiri en áður var talið og munar þar mestu um
meiri vöxt fjármunamyndunar. Spáð er áframhaldandi kröftugum
hagvexti á næstu þremur árum, þótt heldur dragi úr vextinum á árinu
2007. Á yfirstandandi ári er reyndar gert ráð fyrir heldur minni hagvexti
en í síðustu spá bankans, þrátt fyrir nánast sama vöxt innlendrar
eftirspurnar. Gætir þar áhrifa hærra gengis krónunnar sem eykur inn-
flutning og ýtir þar með eftirspurninni út úr þjóðarbúskapnum.
Gert er ráð fyrir verulegum vexti innlendrar eftirspurnar á þessu
og næsta ári, sem drifinn er áfram af miklum vexti einkaneyslu bæði
árin og fjármunamyndunar í ár. Á næsta ári eru hins vegar horfur á
1. Í þessari grein eru notaðar upplýsingar sem fyrir lágu 21. september 2005, en spár
byggjast á upplýsingum til 12. september.
2. Framvirku vextirnir gefa vísbendingu um væntingar markaðsaðila um þróun stýrivaxta á
næstu árum. Með sambærilegum framvirkum erlendum vöxtum fæst væntur vaxtamunur
við útlönd sem gefur væntan gengisferil út frá óvörðu vaxtajafnvægi (e. uncovered
interest rate parity). Nánari skýringu á þessum ferlum er að finna í kafla VIII.