Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 31

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
31
V Fjármál hins opinbera
Tekjur ríkissjóðs hafa vaxið langt umfram markmið fjárlaga það sem
af er árinu vegna mikillar eftirspurnar og umsvifa í efnahagslífinu. Á
árinu í heild stefnir því í að skatttekjur af vörum og þjónustu hækki
langt umfram áætlanir. Útgjöld stefna hins vegar minna fram úr
áætlun og tekjuafgangur ríkissjóðs gæti orðið hátt í 30 ma.kr. eða
2-3% af vergri landsframleiðslu. Skuldir ríkisins munu jafn framt
lækka vegna afgangs í rekstri og ráðstöfunar söluandvirðis Símans
til greiðslu erlendra skulda og er útlit fyrir að skuldir ríkisins verði í
árslok um 200 ma.kr. eða um 20% af vergri landsframleiðslu, en
þær voru 255 ma.kr. í ársbyrjun. Miðað við spá Seðlabankans eru
horfur á að afgangur næsta árs verði allt að 3% af landsframleiðslu
en lækki aftur niður í 2% árið 2007. Mest af afganginum virðist mega
rekja til hagsveiflunnar, þar sem hagsveifluleiðréttur afgangur eða
grunnafgangur5 er mun minni en eiginlegur afgangur.
Útlit fyrir töluvert meiri skatttekjur á árinu en fjárlög gera ráð fyrir
Það sem af er ári hafa skatttekjur af vörum og þjónustu hækkað um
16,5% umfram verðlag, en markmið fjárlaga er 5%. Þessi umfram-
vöxtur tekna myndi þýða 17 ma.kr. búhnykk fyrir ríkissjóð, héldist
hann út allt árið.
Tekjuskattar einstaklinga skiluðu 7,5% meiri tekjum að raungildi
til júlíloka en á síðasta ári. Vegna lækkunar skatthlutfalls í byrjun árs var
hins vegar búist við 2% raunlækkun á árinu öllu. Mismunurinn myndi
skila ríkissjóði um 6 ma.kr. ef hann héldist út árið. Tryggingagjöld
áttu að skila 3,5% raunaukningu, en standa nú í 12% og munar
þar um 3 ma.kr. á öllu árinu. Loks er að nefna fjármagnstekjuskatt
og stimpilgjald sem hafa skilað 6 ma.kr. meiri tekjum á árinu en á
sama tíma í fyrra. Samanlagður búhnykkur ríkisins í skattheimtu gæti
þannig orðið nálægt 30 ma.kr. á öllu árinu.
Nokkur útgjöld umfram markmið fjárlaga verða að líkindum hjá
ríkis sjóði á árinu, en hvergi nærri á við tekjuaukann. Án vaxta hafa
greidd gjöld vaxið um rúm 3% umfram verðlag. Markmið fjárlaga var
1% raunvöxtur. Mismunurinn svarar til u.þ.b. 6 ma.kr. á árinu í heild.
Vegna þessa stefnir í að afgangur á ríkisrekstrinum verði allt að
30 ma.kr., eða 20 ma.kr. umfram fjárlagaáætlanir. Bent var á þennan
möguleika í Peningamálum þegar í desember 2004. Eins og þá var
reifað, eru hér fyrst og fremst á ferðinni áhrif efnahagsuppsveiflunnar
fremur en grundvallarstyrkingar á ríkis bú skapnum. Uppgreiðsla lána
er þó slík grundvallarstyrking. Með þeim viðbótarafborgunum sem
boðaðar eru vegna einkavæðingar Símans og viðbótarafgangs ársins
verður hrein lánauppgreiðsla alls um 60 ma.kr. á árinu. Vergar skuldir
ríkissjóðs lækka sem því nemur. Miðað við núverandi vaxtakjör á
lánum ríkissjóðs nemur vaxtasparnaður af lægri skuldum um 3 ma.kr.
á ári.
Útlit fyrir ágætan afgang á rekstri ríkissjóðs á næstu tveimur árum
Erfitt er að fjalla um ríkisfjármálin á næsta ári fyrr en fjárlög ársins
5. Í kafl anum vísa orðin grunnafgangur og grunnjöfnuður til hagsveifl uleiðrétts afgangs.