Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 40

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
40
VIII Verðlagsþróun og verðbólguhorfur
Verðlagsþróun
Eftir nokkra hjöðnun sl. vor hefur verðbólga aukist á ný undanfarna
mánuði. Í september hafði vísitala neysluverðs hækkað um 4,8% á tólf
mánuðum og fór þar með upp fyrir efri þolmörk verðbólgumarkmiðs
Seðlabankans í annað sinn á árinu. Verðbólgan undanfarið ár hefur í
meginatriðum verið eftirspurnardrifin, þótt hækkun eldsneytisverðs á
erlendum markaði eigi einnig nokkurn hlut að máli. Eftirspurnaráhrifin
koma skýrast fram í hækkun húsnæðisverðs, sem skýrir verðbólguna
að miklu leyti, en einnig í hækkun á verði innlendrar þjónustu. Aðrir
liðir vísitölunnar en húsnæði, þjónusta og eldsneyti stóðu í stað eða
lækkuðu á sama tímabili. Gengishækkun krónunnar á drýgstan þátt
í því, en verðstríð á matvörumarkaði hefur einnig stuðlað að lækk un
vöruverðs. Það virðist þó vera í rénun um þessar mundir. Að dagvörum
frátöldum hefur verðlag innfluttrar vöru lækkað mun minna en sem
nemur gengisbreytingum. Mikil eftirspurn er líkleg skýring á því.
Stefnir í meiri verðbólgu á þriðja fjórðungi ársins en gert var ráð
fyrir í síðustu verðbólguspá
Verðbólga á öðrum ársfjórðungi mældist 3,2% sem er 0,1 prósentu
minni verðbólga en gert var ráð fyrir í síðustu verðbólguspá bankans.
Munurinn er hverfandi, enda var langt liðið á ársfjórðunginn þegar
spáin var gerð. Í júní var spáð að verðbólga á þriðja ársfjórðungi yrði
3,6%, en nú stefnir í að hún verði töluvert meira eða rúmlega 4%.
Kjarnavísitölurnar sem Hagstofan birtir sýna svipaða verðbólgu og
heildar vísitalan. Í byrjun september hafði kjarnavísitala 1 hækkað um
4,8% á tólf mánuðum og kjarnavísitala 2 um 4,6%.
Húsnæðisverðbólga er líklega nálægt hámarki
Áhrif innlendrar eftirspurnar á vísitölu neysluverðs hafa komið
sterkast fram í hækkun húsnæðisverðs, sem hefur verið langstærsti
áhrifavaldur verðbólgunnar hér á landi undanfarið ár. Húsnæðisliður
vísitölunnar hefur þó hækkað minna en markaðsverð húsnæðis vegna
lækkunar vaxtakostnaðar og breyttra aðferða við að meta hann í
húsnæðisliðnum.10 Í september var húsnæðisliðurinn 18% hærri en
fyrir ári sem leiddi til þess að verðbólgan var u.þ.b. 4 prósentum
meiri en ef húsnæðisverð hefði staðið í stað. Mest hefur markaðsverð
hækkað á höfuðborgarsvæðinu, sérstaklega verð einbýlis, sem
hækkaði um rúmlega 50% á tólf mánuðum til september. Verð
íbúða í fjölbýli á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um rúmlega 35% á
sama tíma. Íbúðaverð á landsbyggðinni hefur þar til nýlega hækkað
öllu hægar, en hefur sótt í sig veðrið undanfarna mánuði og hafði í
september sl. hækkað um rúmlega 17% á tólf mánuðum. Samtals
hækkaði verð íbúðarhúsnæðis um rúmlega 33% á sama tímabili.
Mestur var hraði hækkunarinnar á öðrum fjórðungi þessa árs þegar
verðlag bæði einbýlis og fjölbýlis á höfuðborgarsvæðinu hækkaði
um 4-5% á mánuði. Á þriðja fjórðungi ársins virðist hafa dregið úr
0
2
4
6
8
10
12
2001 2002 2003 2004 2005
Verðbólga janúar 2001 - september 20051
Mynd VIII-1
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 1
Kjarnavísitala 2
Verðbólgumarkmið Seðlabankans
1. Í kjarnavísitölu 1 eru teknir út ýmsir sveiflukenndir liðir, þ.e.a.s.
búvara, grænmeti, ávextir og bensín. Í kjarnavísitölu 2 er að auki
undanskilið verðlag opinberrar þjónustu.
Heimild: Hagstofa Íslands.
-10
0
10
20
30
40
50
60
2001 2002 2003 2004 2005
Markaðsverð íbúðarhúsnæðis
mars 2001 - september 2005
Mynd VIII-2
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Höfuðborgarsvæði: fjölbýli
Höfuðborgarsvæði: einbýli
Landsbyggðin
Landið allt
Heimild: Hagstofa Íslands.
0
4
8
12
16
20
2002 2003 2004 2005
12 mánaða breyting (%)
Verðlagsþróun: húsnæði og þjónusta
janúar 2002 - september 2005
Mynd VIII-3
Heimild: Hagstofa Íslands.
Húsnæði
Opinber þjónusta
Þjónusta á almennum markaði
10. Sjá nánar umfjöllun í rammagrein 3, bls. 31 í síðasta hefti Peningamála.